Değerli okurlar, keşke yanılsaydım keşke ben demiştim demeseydim bu konuyla ilgili ama maalesef tam da böyle oldu. Ben demiştim… 12.09.2021 tarihli “Fahiş Fiyatlar ve Kiralar” başlıklı yazımda uyarmıştım. Yaklaşık 7 ay önce. Ev fiyatlarının, kiralarının, market fiyatlarının anormalleşmeye başladığı ilk günlerde.
Fiyat artışlarının nedenini, kira artışlarının anormal olduğunu ortaya koyup hepsine çözüm önerisi de getirmiştim ancak okuyan oldu mu, tınlayan oldu mu, önemseyen oldu mu orasını bilemem. O zamandan demiştim bu fiyatlara ve artışlara bir an önce müdahale edilmezse bu durum toplumsal bir sorun olur ve sonu pek hayır olmaz. Sonuçlar ortada…
Şu an bir markete geçtiğinizde 1 lt. yağın fiyatı 55 TL, bir paket makarna 7 TL, 1 kg. pirinç 25 TL, 800 gr. domates salçası 16 TL, 1 kg. toz şeker 25 TL, 1 kg. un 20 TL, 1 kg. mercimek 30 TL, 1 kg. nohut 30 TL diye temel gıda ürünlerinin fiyatı uzayıp gidiyor. Tüm bu ürünlerin fiyatı Eylül 2021’de neredeyse yarı yarıya daha azdı. Eğer kalıcı ve köklü çözümler bulunamazsa ne yazık ki 3-4 ay sonra bu fiyatları daha da zamlı göreceğiz.
Kalıcı ve köklü çözümler ise ithalatı sınırlandırmak, üretimi teşvik etmek, çiftçiyi desteklemek, sanayide enerji üretim maliyetlerini en aza indirmektir. Tüm bunlar sonucunda maliyetler düşeceği için fiyatlar da inecektir. Buna rağmen inmiyorsa işte o zaman çok ağır yaptırımlarla (bir marketin tüm ülkedeki şubelerini bir hafta kapatmak gibi) fiyat istikrarı oluşacaktır.
Marketlere bir de önerim var. Yukarıda saydığım gıda ürünlerinin neredeyse hepsinin yer aldığı kumanya paketleri oluşturulmuş. Amaç, ihtiyacı olanlara yardım sağlanması. Madem amaç yardım marketler de en azından ramazan ayında bu kumanya paketlerinden kâr etmesin, maliyetine versin. 200 TL olan paketin maliyeti 100 TL’dir. Eğer 100 TL’ye verilirse hem daha çok kişinin satın alması hem de bu paketlerin daha çok ihtiyaç sahibine ulaşılması sağlanacaktır.
Ev kiraları konusuna gelince bir anda 2 katına çıkan kiralar karşısında başta öğrenciler olmak üzere pek çok kişi mağdur oldu, daha çok para ödemek durumunda kaldı. Bunun çözümü de çok basit. İl, ilçe, mahalle olarak 1.2.3. sınıf diye derecelendirme yapılır. Her derece içinde 1+1, 2+1, 3+1 vs. kira taban ve tavan fiyatları belirlenir. Bunun dışına çıkan ev sahiplerine yaptırım uygulanır. Örneğin Mersin Yenişehir İlçesi’nde Çiftlikköy Mahallesinde eşyalı 1+1 evler 1500-2000 TL aralığında; 2+1 evler 2000-2500 TL aralığında; 3+1 evler 2500 TL-3000 TL aralığında kiralanabilir gibi. Tüm iller, ilçeler ve mahalleler için bu çalışma yapılabilir. Yerel yönetimler çok kısa süre içinde bu uygulamayı hayata sokabilir. Bu şekilde de hiçbir ev bedelinin üstünde kiralanamaz, hiçbir insan mağduriyet yaşamaz. Aksi halde bu yaz yine emlak sektöründe bir hareketlilik olsa ve geçen sene 1+1 1000 TL olan, bu sene 2500 TL olan evler bu yaz da 4000 TL dolaylarına gelse kim ne yapabilir? Kim nereye itiraz edebilir?
Bir şeylerin önlemini almalıyız. Gerek gıda fiyatlarının gerek ev kiralarının gerek fiyatı değerinin üstünde olan her şeyin. Yoksa bunun sonu yoktur ve zararı da ülke olarak hep birlikte görürüz. Ekonomik çarklar birbirine bağlıdır. Alt ve orta gelir düzeyi kötü durumda iken üst düzey gelir grubu da kazanamaz ve bir süre sonra geliri asgari olan da çöker geliri trilyon olan da. Yani bu gemide hep birlikteyiz. Batarsak hep birlikte batarız…
