Nesli tükenme tehlikesi altındaki Mersin balığı, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi (RTEÜ) Su Ürünleri Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde korunmaya ve gelecek nesillere aktarılmaya çalışılıyor.
RTEÜ Su Ürünleri Fakültesi’nde Doç. Dr. İlker Zeki Kurtoğlu, yaklaşık 12 yıl önce nesli tükenmek tehlikesi altındaki türler arasına giren Mersin balığının üretimi için Almanya’dan getirdikleri döllenmiş yumurtalarla çalışmalara başladı. Karadeniz’in doğal balık türlerinden olan ve 250 milyon yıllık geçmişi olan Mersin balığının görünen 6 türünden 3’ünün neslinin tükendiği belirtilirken, geri kalan türlerin yaşatılması için üretim sürdürülüyor. Ekonomik değeri yüksek olan balıktan çıkan havyarlar ise 2 bin 500 dolardan alıcı buluyor.

“Yetiştiricilik sektörüne yeni bir türün kazandırılmasını istiyoruz”
Ekonomik değeri yüksek olan Mersin balığının üretimi yapılarak su ürünleri yetiştiriciliğine kazandırılmasını sağlamak istediklerini belirten Doç. Dr. İlker Zeki Kurtoğlu, “Biz Mersin balıklarının üretim çalışmalarına 2011 yılında başladık. Almanya’dan getirdiğimiz döllenmiş yumurtalarla uygulamamıza başladık. Bugüne kadar 11 artı yaşında balıklarımız var. Sibirya Mersin balığı ve Karaca Mersin balığı olmak üzere iki türden olgunlaşan erkek ve dişi balıklarımızdan önce erkeklerden sperm alıyoruz, dişi balıklarımızdan yumurta alıyoruz. Dölleme faaliyetlerimizi gerçekleştiriyoruz. İlk yumurtamızı geçen yıl almıştık. Geçen yıl elde ettiğimiz yavrularımız yaklaşık 500 grama kadar ulaştılar. Bu yıl ilkbaharda başladığımız üretim dönemine yine başarıyla başlamış bulunuyoruz. Şimdi yavrularımızın bir kısmı çıktı. Diğer türlerimizden alma çalışmalarımız var. Amacımız burada üretim yaparak bölgemizdeki su ürünleri yetiştiriciliği sektörümüze ekonomik değeri yüksek bir türün kazandırılmasını sağlamak. Hem uygulama çalışmalarıyla öğrenci arkadaşlar görgü elde ederken hem de bölgemizdeki yetiştiricilik sektörüne yeni bir türün kazandırılmasını istiyoruz. Lisans ve doktora çalışmalarını tamamlayan arkadaşlarımıza da önemli bir kazanım sağlıyoruz. İnşallah buradaki çalışmalarımızı başarıyla sonuçlandırırsak bölgemizde yeni bir türle karşılaşmış olacağız” ifadelerini kullandı.

“Olgunluğunu tespit ettiğimiz balıklarımızı buraya taşıdık”
Döllenme çalışmaları hakkında bilgi veren Kurtoğlu, “Bugün buradaki çalışmalarımızla hem fakültemizin İyidere biriminde yetiştirdiğimiz, hem buradaki 98 metreden su çekerek uygulama merkezimiz, hem de Güneysu’da bir özel sektörde bulundurduğumuz balıklarımızı ultrason çalışmalarıyla olgunluğunu tespit ederek buraya taşıdık. Burada önce ultrasonla beraber balıkların olgunluklarının uygun olup olmadığını tespit ettik. Daha sonra bayıltıcılarla sakinleştirdiğimiz balıklarımızla gametlerimizi alıyoruz. Mikroskop altında onların başarımını test ediyoruz. Sonrasında döllenme faaliyetlerine geçiyoruz” şeklinde konuştu.

“Balığın etinden, sütünden, yününden yararlanabiliyor”
Mersin balıklarının ekonomik değerinin çok yüksek olduğunu ifade eden Kurtoğlu, “Mersin balıkları öncelikle eti çok kıymetli bir balık. 250 milyon yıldır dünyamızın değişmeden durabilen türlerinden bir tanesi. Fakat son yıllarda nesli yok olmakla karşı karşıya. Karadeniz’de doğal olarak 6 türü bulunuyordu fakat maalesef insan etkileri ve denizin değişen şartlarından dolayı 3 tanesi tamamen yok olmuş durumda. Havyarı bugün itibarıyla dünya piyasasında yaklaşık 2 bin 500 dolar gibi fiyatlarla alıcı bulabiliyor. Bunun yanında derisi tekstil sanayiinde oldukça başarılı kullanılıyor. Bunun yanında hava kesesi de tutkal sanayiinde kullanılabiliyor. Bir başka ifadeyle balığın etinden, sütünden, yününden yararlanabiliyor. Ekonomik değeri yüksek ama soğuk su balığı olduğu için bölgemizdeki alabalık yetiştiriciliği sektöründe de kolaylıkla yetiştirilebilecek. Proje çalışmalarımızı 10 gram aşamaya getirdiğimiz zaman yaşama oranının çok yüksek olduğunu tespit ettik. Özel sektörle beraber ilave olarak yetiştirilebilecek bir tür. Gökkuşağı alabalığı ile rekabet edebilecek bir tür mü onu ilerleyen zamanda göreceğiz. Ekonomik değeri yüksek olduğundan kıymetli bir türdür” diye konuştu.

“Bu sene de Karaca ve Sibirya Mersin balığı türlerinden yavru alımına devam ediyoruz”
RTEÜ Su Ürünleri Fakültesi Araştırma Görevlisi Doktor Kübra Ak ise, balıkların yavru alımlarına devam ettiklerini söyleyerek, “Bugün burada Mersin balıklarının sağılma ve döllenmesi için toplandık. Doktora ve tez çalışmam Mersin balıklarında ultrasonla dişi erkek ayrımı ve gonot evrelerinin takibiydi. Bu süreçte de iki yıldır burada Mersin balıklarından yumurta ve sperm alarak, döllenme işlemini gerçekleştiriyoruz. İlk yavru alışını geçen sene yapmıştık. Bu sene de Karaca ve Sibirya Mersin balığı türlerinden yavru alımına devam ediyoruz” dedi.