Kastamonu’da 800 yıldır atadan toruna geçerek yakılan nalbant ocakları, teknolojinin gelişmesiyle yok olmaya yüz tuttu.
Ergenekon efsanesinden çıkan ve 5 bin yıldır yaşatılan nalbantlık, hayvanların ulaşımdaki yerinin azalması ile yok olma noktasına geldi. Kastamonu’da 800 yıldır yanan ocaklar; teknolojinin gelişmesi ve at, eşek, katır gibi hayvanların yerine traktör, kamyon, otomobil gibi araçların kullanılmasıyla sönmeye başladı. Kastamonu’da nalbantlık mesleğinin son kuşak ustası da yanan ocağı kapatma noktasına geldi. İlkokula giderken dedesinden ve babasından öğrendiği mesleği şimdiye kadar yaşatan Hasan Danacı, nal ve mıhlara rağbetin düşmesi üzerine yanan ocağını da kapatma noktasına geldi. Sipariş üzerine nal ve mıhlar yapan Danacı, ömrünün yettiği yere kadar dedesinden ve babasından teslim aldığı ocağı yakmaya devam edeceğini kaydetti.

"Nal ve mıhlara artık rekabet yok, teknolojiye yenik düştük"
Kastamonu’da Ortaköy’de ikamet eden son nalbant ustası Hasan Danacı, "Burada hayvanların ayaklarına nal ve mıh yapıyoruz. Bizim bu ata mesleği, babadan oğula geçiyor. İlkokuldan beri biz nalbantlık mesleğini yapıyoruz. Şimdiye kadar yapıyorduk fakat son birkaç yıldır satışlar iyice düştüğünden dolayı şu anda sipariş üzerine yapmaya başladık. Nal ve mıhlara artık rekabet yok, teknolojiye yenik düştük. At, eşek, katır gibi hayvanlar bitti. Bu hayvanları kullanan olmadığından köylerde artık traktörde çıktı, artık kullanan o yüzden yok" dedi.

"Yaşatabildiğim kadarıyla yaşatmaya çalışacağım"
Dedesinden ve babasından nalbantlık mesleğini öğrendiğini anlatan Danacı, "Ben, dedem ve babamdan öğrendim bu mesleği. Artık benim oğlumda yapar mı yapmaz mı bilemiyorum. Artık bu meslek öldüğü için köylerde artık genç nesilde kalmadı. Artık ben, yaşatabildiğim kadarıyla yaşatmaya çalışacağım. Sipariş olursa sipariş üzerine yapıyoruz. At mıhı, eşek mıhı, öküz mıhı. Ben, buradan yaptıklarımı Kastamonu’ya toptancıya gönderiyorum, oradan da başka illere satışı yapılıyor" diye konuştu.

"Kurtuluş Savaşı’nda atların ayaklarına nal ve mıhlar buradan gönderiliyordu"
Kurtuluş Savaşı’nda atların ayaklarına nal ve mıhların Kastamonu’daki ocaklarda yapılarak cepheye gönderildiğini söyleyen Danacı, "Bu nal ve mıhları 8’lik demir çubuklardan yapıyoruz. Ocakta ısıtıp çekiç ile döverek kullanıma hazır hale getiriyoruz. İnşaattan çıkan atık demirleri değerlendiriyoruz burada. Dedelerimiz anlatırdı, Kurtuluş Savaşı’nda atların ayaklarına nal ve mıhları buradan gönderiyorlarmış. Cepheye nal ve mıhlar bu ocaklarda yapıldıktan sonra gidiyormuş" şeklinde konuştu.

"Kurtuluş Savaşı’nda sipahi ocaklarına bu köylerimiz nal ve mıh yapmışlardır"
Kastamonu’da Ortaköy, Omcular, Yarışlar, Dağyolu, Nalcıkuyacağı ve Kırışoğlu köylerinde nalbantlık mesleğinin yaygın olduğunu belirten Araştırmacı-Yazar Mustafa Gezici ise, "Buralar Amasya’daki Yıldırım Beyazıd Vakfına aittir. Bu köyler nal, mıh, kılıç, özengi, atın koşun takımlarını yapmakla ilk önce görevlendirilmişlerdir. İhsangazi ilçesine bağlı Sipahi köyü vardır. Burada yapılan malzemeler aslında nal, mıh, özengi, kılıç yapılarak Sipahi Ocaklarına verilmiştir. Kurtuluş Savaşı’nda da Sipahi Ocaklarına bu köylerimiz nal ve mıh yapmışlardır. Ama son yüzyılın çeyreğine geldiğimizde atın yerini traktörün alması, eşeğin yerini taksinin almasıyla, bu meslek, bu zanaat bitme noktasına gelmiştir. Son iki temsilcisi kalmıştır. Birisi Hasan Danacı, diğeri de Omcular köyünden Mehmet Akkuş’tur. Bu ailece yapılan bir zanaattır. Önce erkekler bu nal veya mıhı ham olarak yaparlar, kadınlar da döver" ifadelerini kullanıldı.

"Nalbantlık mesleğinin 5 bin yıllık bir tarihi vardır"
Nal ve mıhın, Ergenekon efsanesinden çıktığını söyleyen Gezici, "Körüğün bulunması, demirin işletilmesi, nal ve mıh sanatının yapılması, atın evcilleştirilmesiyle Türklerde de başlamıştır. 5 bin yıllık bir tarihi vardır. Anadolu’nun fethiyle devam eden bu bölgede nal ve mıh yapılmaya halen devam ediyor. Ama son temsilcileri artık. Bu sanat da bitmek üzere. Ziraat fakültesinin tarımsal mekanizasyon bölümlerinde bu mesleklerin yüksek lisans tezi olarak verilmesi gerekiyor. Bunlar devletin arşivlerinde bulunmalıdır. Yoksa kaybolup giden bir sanat haline gelecektir" ifadelerine yer verdi.

"Bu ocaklar, yaklaşık 800-850 yıldır yanıyor"
Kastamonu’daki ocakların yaklaşık 800-850 yıldır yandığını ifade eden Gezici, "Miladi 1200 yıllardan beri bu ocaklar yanmaktadır. Daha öncesinden Külliye Hadid köyünden gelen demirler burada işletilmekteydi. Karamukmolla köyünden çıkan demirler burada işletilmekteydi. Bu ocakların yaklaşık 800-850 yıllık bir geçmişleri vardır. Bu köylerimizde bulunan ocaklarda her çeşit ürün yapılmaktadır. Usta önce kendi malzemesini yapar; örsünü, çekicini, sacını, kalıbını, kalıplamasını, daha sonra mıh ve nal yapmaya başlar. Kep kep yapmaya başlar, kep kep ise ayakkabı çivisidir. 15. yüzyılda Kastamonu’dan İstanbul’a giden kep kepler daha çok rağbet görüyordu fakat son dönemlerde artık alıcı bulmuyor. Sipariş üzerine çalışıyor şu anda kalan son iki usta" dedi.

"Kurtuluş Savaşı’nda bu köylerimizde yapılan nal ve mıhlar, cepheye taşınmıştır"
Kastamonu bölgesinde nalbantlık mesleğinin babadan oğula geçen bir meslek olduğunu söyleyen Araştırmacı-Yazar Gezici, "Çocuk 10-11 yaşlarına ulaştığında mesleği öğrenmeye başlar, 15-16 yaşlarına geldiğinde güzel bir usta olur. Askerde Osmanlı döneminde bu ustalar Sipahi Ocaklarında çalışmışlardır. Sipahi Ocaklarına nal ve mıh yapmışlardır. Kurtuluş Savaşı’nda bu köylerimizde yapılan nal ve mıhlar cepheye taşınmıştır. Daha öncelerinde de kılıç yapılırmış bu ocaklarda. Yatağan kılıçlarının yeri burasıdır" şeklinde konuştu.