Mersin Barosu avukatlarından Hibe Gökalp, anayasanın 10. maddesine ilave edilen cümlede, pozitif ayrımcılık gereği ’engelliler hakkında alınacak tedbirlerin eşitlik ilkesine aykırı olamayacağı’ ifadesinin yer aldığını hatırlatarak, devletin, durumları sebebiyle özel eğitime ihtiyacı olanları topluma yararlı kılacak tedbirler aldığını söyledi.
Gökalp, yaptığı açıklamada, engellilerin bilmesi gereken yasal haklarını anlattı. Anayasanın 42. maddesinin 8. fıkrasının, ’Devlet, durumları sebebiyle özel eğitime ihtiyacı olanları topluma yararlı kılacak tedbirleri alır’ dediğini hatırlatan Gökalp, ayrıca anayasanın 49. maddesinde, ’çalışma, herkesin hakkı ve ödevidir’, 50. maddesi 2. fıkrasında, ’bedeni veya ruhi yetersizliği olanların çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar’, 70. madde ise ’her Türk, kamu hizmetlerine girme hakkına sahiptir’ ifadelerinin yer aldığını belirtti.
Bu kapsamda su indiriminden telefona, ulaşımdan araç alımlarına kadar engellilere bir çok muafiyet tanındığını kaydeden Gökalp, "Engelli çocuğu olan aileler için ise gelir vergisi indirimi, nöbet muafiyeti ve izin hakkı. Engelli çocuğu olan çalışan annelere erken emeklilik hakkı, refakat izni, senelik ve mazeret izin hakkı, tayin hakkı gibi haklar da yer alıyor. Bunların dışında, elli ve üzeri çalışanı bulunan özel sektör iş yerlerinde en az yüzde 3, kamuda yüzde 4 engelli personel çalıştırılması zorunludur. Yüzde 3lük yasal kotanın üzerinde engelli personel çalıştıran özel şirketlerin fazladan çalıştırdıkları engelli personele ait sigorta primlerinin tamamı hazinece karşılanmaktadır" dedi.
Engelli çocuğun engel oranının yüzde 60 ve üzeri olması halinde çalışan anne ya da babasının vefatı halinde çocuğa yetim maaşı bağlandığını dile getiren Gökalp, "Anne ve babasının her ikisin de memur olması halinde, sadece talep halinde maaşı yüksek olan anne ya da babasının üzerinden maaş bağlanır. Anne ve babası ayrı sigorta kollarında ise malul çocuk her ikisi üzerinden yetim maaşı alır. Engelli çocuğun engel oranı yüzde 60’ın altında ise engelli çocuk Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından malul olarak kabul edilmediği için çocuğa yetim maaşı bağlanmamaktadır. İşe girdikten sonra engelli hale gelenlerden engel oranı yüzde 60’ın altında olanlar, engelliler için erken emeklilik hakkını alırken, engel oranı yüzde 60 ve üzeri olanlar Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından malulen emeklilik hakkını alırlar" diye konuştu.
Engelli bireyin, ‘ağır engelli’ ibareli raporu olması şartı ile yasaya göre uygun şartları taşıyan, hane içinde kişi başına düşen ortalama aylık gelir asgari ücretin üçte ikisinden az olan engelli yakınlarına ’evde bakım’ ücreti ödendiğini de belirten Gökalp, "Hane içinde birden fazla bakıma muhtaç engelli var ise birinci engelliden sonraki engelli iki kişi sayılır. Bu maaşı bağlatanların aylık gelir hesabına göre kişi başına düşen gelir miktarı asgari ücretin üçte ikisini aştığı durumlarda, durumlarını Sosyal Hizmetler İl Müdürlüklerine bir ay içinde bildirmeleri gerekmektedir. Evde bakım ücreti alan kişinin engelli bireye kesintisiz 8 saat fiili bakım vermesi şarttır" ifadelerini kullandı.