Beloyarsk NGS BN-800 reaktörü için üretilen MOX yakıtı sevkıyata hazır
Beloyarsk NGS’ye ait BN-800 hızlı reaktörü yakıt ikmaline hazırlanıyor. Reaktörde kullanılan ve nükleer döngü yan ürünleri karışımından üretilen uranyum-plutonyum MOX yakıtının ikmali için gereken yakıt demeti dizisinin üretimi, Doğu Sibirya’nın Krasnoyarsk Bölgesi’ndeki Zheleznogorsk’da bulunan Madencilik ve Kimya Birliği’nde tamamlandı.
Hazırlanan 169 yakıt demeti, Rus NGS şirketi Rosenergoatom tarafından teslim alındı. Yakıt demetlerinin sevkiyata hazır olduğu, yetkili temsilci VPO ZAES şirketi tarafından da onaylandı.
Yakıt üretiminin sorumlusu olan Rosatom’un yakıt şirketi TVEL, Beloyarsk NGS için üretilen MOX yakıtının sevkiyatının 2020 yılının sonuna kadar tamamlanacağını açıkladı. Sevkıyatın tamamlanmasının ardından 2021 yılının Ocak ayında yakıt ikmalinin de gerçekleşmesi planlanıyor.
2022’de tamamen MOX yakıtı ile çalışacak
Ural’ların Sverdlovsk bölgesindeki Zarechny’de bulunan Beloyarsk NGS’nin BN-800 reaktörleri, başlangıçta hibrit bir çekirdekle piyasaya sürüldü. Çekirdeğin bir bölümüne TVEL’in Moskova’da bulunan Elemash üretim tesisinde uranyum yüklenirken, diğer bölümüne de Ulyanovsk’daki (NIIAR) Dimitrovgrad’da bulunan Nükleer Reaktör Araştırma Enstitüsü’nde üretilmiş olan deneysel MOX yakıt demetleri yüklendi.
İlk 18 MOX yakıt demeti serisi BN-800 reaktörünün çekirdeğine 2019’un sonlarında yüklenmişti. Ocak 2020’de yapılan bir revizyon sonrasında Beloyarsk NGS’nin 4. Ünitesi faaliyetine kaldığı yerden devam etti.
Halen hibrit bir şekilde hem uranyumla hem de MOX yakıtı ile çalışan BN-800 çekirdeğinin 2022 yılının ilk aylarında tamamen MOX yakıtı ile çalıştırılması planlanıyor.
TVEL Araştırma ve Geliştirme Departmanı Başkan Yardımcısı Alexander Ugryumov konuya ilişkin yaptığı açıklamada, reaktörün tamamen MOX yakıtı ile çalıştırılacak olmasının önemine değindi. Ugryumov, “Gerçekleştirilmiş olan son yakıt ikmalinden başlayarak bundan sonra BN-800 çekirdeği yeni imal edilmiş MOX yakıtı ile yüklenecek. TVEL ile Madencilik ve Kimya Birliği MOX yakıtı üretim teknolojisinin geliştirilmesi üzerine birlikte çalışmaya devam ediyor” dedi.
Nükleer döngü yan ürünlerinin karışımından elde ediliyor
2018’in sonlarında Madencilik ve Kimya Birliği tesisinde başlayan MOX yakıt dizisi üretimi, Rus nükleer endüstrisi girişimlerinin geniş çaplı işbirliği sayesinde ve Beloyarsk NGS’nin resmi MOX yakıtı sağlayıcısı olan TVEL Yakıt Şirketi’nin koordinasyonuyla hayata geçiriliyor.
Zenginleştirilmiş uranyum içeren geleneksel nükleer yakıttan farklı olarak MOX yakıt paletleri, nükleer döngü yan ürünleri karışımından, yani ticari reaktörlerdeki plutonyumla üretilmiş oksit ve uranyum zenginleştirme tesislerinin sözüm ona ikincil atıkları olan tüketilmiş uranyum heksaflüorürünün (UF6) florinden arındırma işleminden kaynaklanan tüketilmiş uranyum oksitten oluşuyor.
Yakıtın elde edilebilmesi için ilk önce nükleer enerji santrallerinde kullanılacak olan hammadde üssel olarak artırılıyor, ardından da tükenmiş yakıtı depolamak yerine geri dönüşümü sağlanıyor. Yapılan işlemlerin devamında ise yakıt, nükleer yakıt döngüsüne bağlanıyor. Son aşamada tüketilmiş uranyum heksaflüorürünün birikmiş temel stoku kullanılarak yakıtın yararlı hale getirilmesi sağlanıyor.
Rosatom bu stratejiyle hem termal nötron hem de hızlı nötron reaktörüne sahip iki bileşenli nükleer güç sistemi inşa etmeyi ve pek çok önemli görevi tamamlayan nükleer yakıt döngüsünü kapatmayı hedefliyor. Rus nükleer güç endüstrisinde geri dönüşüm teknolojilerinin geliştirilmesi BM Sürdürülebilirlik Gelişim Hedefleri “Sorumlu Tüketim ve Üretim” programı ile de uyumlu olması açısından büyük bir önem taşıyor.
