Doğada organik olarak yetiştiği için en saf meyvelerden birisi sayılan kuşburnu meyvesinin yoğun olduğu illerden biri olan Erzincan’da vatandaşlar doğadan tek tek topladıkları kuşburnuları uzun ve yorucu işlemlerin ardından marmelata dönüştürüyor.
Erzincan’da korona virüs (Covid-19) salgını nedeniyle vatandaşlar C vitamini deposu kuşburnu meyvesini toplamak için dağlara akın ediyor. Hemen her köyde yetişen ve 100 gramında bir kasa portakala eşdeğer C vitamini bulunan kuşburnu meyvesinin en çok tüketilen formatı olan marmelat yapımı ise zorlu aşamalardan sonra gerçekleşiyor.
Kadınlı erkekli, çocuklu yaşlı gruplar halinde dağlara giderek kuşburnuyu dikenli dallarından tek tek toplayan vatandaşlar birkaç gün içerisinde topladıkları kuşburnuları bu kez yine tek tek temizleyerek suyla birlikte kaynatıyor.
Haşlandıktan sonra ezilerek kevgirden geçirilen kuşburnular ocakta veya sobanın üzerinde bir miktar şeker katılarak bir süre daha pişirildikten sonra kavanozlara dolduruluyor.
Erzincan’da kış aylarında marmelat ve reçel olarak kahvaltı sofralarında yer almasının yanı sıra çay ve meyve suyu olarak da tüketilen kuşburnu soğuk algınlığı ve gribe karşı etkili olması nedeniyle özellikle son dönemdeki yeni tip korona virüs hastalığı (Covid-19) salgını nedeniyle bu yıl daha fazla ilgi görüyor.
Dağlarda dikenli olması nedeniyle elleri yaralanarak topladığı kuşburnuları imece usulüyle köyde marmelata çeviren Asiye Tunç, “Topladığım kuşburnuları marmelata çevirip çocuklarıma yollayacağım. Gerekirse satarım da. Kuşburnu her şeye iyi geliyor. Özellikle korona virüse karşı etkili olduğunu da düşünüyoruz” dedi.
Kuşburnu toplamanın oldukça zor olduğunu ve incelikleri olduğunu belirten Tunç, “İlmini bilmezseniz zor olur. Çubukla dalları kendimize çekip öyle topluyoruz. Yoksa dikenleri vücudunuzu yaralıyor. Topladığımız kuşburnuları yıkadıktan sonra uç kısımlarını bıçak ile kesip daha sonra kazanlarda pişiriyoruz. Pişen kuşburnuların içindeki çekirdeklerinin çıkması için ezerek kevgirden geçiriyoruz. Daha sonra elekten geçirdiğimiz kuşburnuları kazanda kaynadıktan sonra kavanozlara koyuyoruz. İçerisine sadece bir miktar şeker katıyoruz. Harici hiçbir şey yok” diye konuştu.
Kuşburnu doğada yabani olarak yetiştiği için üretiminde herhangi bir gübre, kimyasal madde kullanılmıyor. Organik bir meyve olmasının yanısıra içeriğindeki yüksek C vitamini sayesinde gribal enfeksiyonlara, öksürüğe, soğuk algınlığına iyi geldiği kanıtlanan kuşburnu meyvesinin antioksidan özelliğinden dolayı kansere de iyi geldiği, eklem kireçlenmesi ve romatizmal ağrıların gidermesinin yanında zengin demir içerdiği için kansızlığa karşı da faydalı olduğu ve cildin elastikiyetini korumasına yardımcı olarak yaşlanmayı önleyici özellik göstermesiyle biliniyor.
“Dağlardan gelen lezzet kuşburnu geçim kaynağı oldu”
Dağlardan gelen lezzet olarak bilinen kuşburnu Erzincan’da bazı vatandaşların geçim kaynağı oldu. C vitamini açısından en zengin besin maddelerinden biri olan kuşburnu Erzincan ve çevresinde marmelât, reçel ve çay olarak yoğun bir taleple tüketiliyor. Köylüler tarafından dağlardan toplanarak kent pazarlarında satılan vitamin deposu kuşburnunun aynı zamanda birçok faydası bulunuyor. Doğal ortamda yetişen genelde dağlarda yetişeni daha makbul olan kuşburnu geleneksel yöntemlerle toplanıyor.
Erzincan’ın Kemah ilçesi dağlık alanlarında yaşayan ailelerce toplanan kuşburnu marmelat ve reçele dönüştürülerek hem aile hem de ilçe ekonomisine katkı sağlıyor. Köylülerin yoğun mesai harcayarak topladığı kuşburnu, ayıklama işleminin ardından evlerin bahçelerinde yakılan odun ateşinin üzerinde bakır kazanlarda kaynatılan suya konuluyor. Yaklaşık 2 saat kaynatılan kuşburnu kevgirden geçirme kıvamına geldikten sonra kendi suyuyla ezilerek çekirdeklerinden ayıklanıyor. Çekirdeklerinden ayıklanan kuşburnu yeniden aynı işlemle bu kez çok ince bir elekten geçirilerek içerisindeki kılçıklardan temizleniyor. Daha sonra posası ayıklanan kuşburnu yeniden kazanda kaynatılıyor. Bu işlem yaklaşık 4 saat sürüyor. Reçel kıvamına gelen kuşburnu, kaynatma işleminin ardından sıcak halde kavanozlara konularak, dinlenmeye bırakılıyor. İsteğe göre içerisine şeker de ilave edilebiliyor. Yapılan ürünlerin bir kısmı satış için bekletiliyor, bir bölümü de köylülerin kışlık besin ihtiyacını karşılamak için ayrılıyor.
Erzincan - Kelkit yolu güzergâhında kuşburnu toplayıp reçel ve marmelat yaparak aile bütçesine katkı sağlayan köy sakinlerinden Selim Taşdemir, kuşburnundan ürettikleri reçel ve marmeladın çok lezzetli olduğunu ifade ederek, “Yöremizde kuşburnular olmaya başladı. Hasadın ilk zamanları. Ekim ayının sonuna kadar kuşburunları topluyoruz. Daha sonra kurutulan kuşburnunun çayı olur, marmelatı ve reçeli yapılır. Bu bitki özellikle kışın kaynatılarak içildiğinde grip hastalığına çok iyi gelir. Zahmeti çok, biraz uğraşmak gerekiyor ama sonucu çok güzel oluyor." dedi.
Ekim ayının asıl kuşburnu sezonu olduğunu aktaran Taşdemir, yılda 150- 200 kilogram marmelat yapabildiklerini belirterek şunları söyledi: "Bir günde çoluk çocuk 50-60 kilogram ancak kuşburnu toplayabiliyoruz. Çok zahmetli oluyor ama aile bütçemize de katkı sağlıyoruz. Son zamanlarda şehirdeki vatandaşlar da bizimle birlikte kuşburnu toplamaya başladılar. Bu da kuşburnunun azalmasına neden oluyor.”