HATAY (AA) - LALE KÖKLÜ - Hatay'in Altinözü ilçesinde Hristiyan nüfusun yogun olarak yasadigi Tokaçli Mahallesi sakinleri, atalarindan ögrendikleri geleneksel yöntemlerle degirmende tas baski yöntemiyle zeytinyagi üretiyor.
Hemen hemen her evin geçim kaynagi olan zeytin agaçlarindan toplanan taneler, beygir gücüyle döndürülen tas degirmende ezilerek zeytinyagina dönüstürülüyor.
Yapiminda özellikle kadinlarin yer aldigi ve "su zeyti", "tas baski" veya "soguk sikim" olarak adlandirilan geleneksel zeytinyagi, degirmendeki islemin ardindan el yordamiyla su yüzeyinden toplanip tüketime hazir hale getiriliyor.
Geleneksel yöntemle dogal zeytinyagi hazirlanirken, kurulan kahvalti sofrasinda "cennetten gelen kahvalti" olarak adlandirilan Zinani Gelenegi de yasatiliyor.
Gelenege göre ilk çikan zeytinyagi tandir ekmegiyle tüketilerek yagin kalitesi ve damak tadi test ediliyor.
Binbir emekle hazirlanan, tadi ve aromasiyla fabrika zeytinyaglarindan ayrilan ürünler, yurt içi pazarlarin yani sira özellikle Avrupa'ya göç eden mahalleli tarafindan yogun talep görüyor.
Altinözü Belediye Baskani Rifat Sari, AA muhabirine yaptigi açiklamada, Hatay'da yetisen 17 milyon zeytin agacindan 7 milyonunun ilçelerinde kök verdigini ve bu yüzden zeytin ve zeytinyaginin ilçe halkinin geçiminde önemli rol oynadigini söyledi.
Tas degirmende elde edilen zeytinyaginin fiyati açisindan önemli bir gelir kaynagi oldugunu ifade eden Sari, söyle devam etti:
"Yöntemi, teknolojiden önce atalarimizin, dedelerimizin zeytinyaglarini siktigi geleneksel bir yöntemdir. Vatandaslarimiz beygir gücüyle bu tür medrese dedigimiz kisimda zeytinyaglarini sikiyorlar. Burada da su özellik var, gerçekten su zeyti, tereyagina es bir yag pozisyonundadir. Buradan çikan zeytinyagina talep inanin çok, çesitli ülkelerden özellikle Avrupa ülkelerinden çok talep var ve normal zeytinyaginin kilosu 20 lira ise bununki 60 liradir, onun için çok kiymetli bir yagimizdir. Geleneksel yöntemlerle elde ettigimiz su zeytini, yeni çikan fabrikalarimizda teknolojiye bagli olarak üretiyoruz ama bu bizim atalarimizdan, dedelerimizden kalan bir kültürümüz onun için bundan vazgeçemiyoruz. Buradan çikan zeytinyaginin maddi manevi önemine dikkati çekiyoruz ve önemsiyoruz."
- "Siparislere yetisemiyorlar
Üreticilerden Janet Çilingir (30) ise makine degmeden, geleneksel yöntemlerle çikarilan yagin lezzetinin ve aromasinin hiçbir üründe bulunmadigini söyledi.
Tas degirmende elde edilen zeytinyaglarinin yapiminin çok zahmetli oldugunu kaydeden Çilingir, "Geleneksel yöntemlerle yapildigi için ciddi bir emek isi ve biz bu yagdan tat, lezzet ve kalite olarak vazgeçemedigimiz için bu geleneksel yöntemi kusaktan kusaga aktarma hedefindeyiz. Eskiden 5-6 aile yaparken simdi mahallenin çogu bu yöntemi devam ettiriyor." dedi.
Çilingir, her sene ekim ve kasim aylarinda gerçeklestirdikleri üretimde, her ailenin tas degirmende 4-5 ton zeytinyagi elde ettigini söyledi.
Ürünlerini özellikle Avrupa'ya ihraç ettiklerini belirten Çilingir, "Bu mahalle göçün oldugu bir yer, yurt disindan gelen insanlar giderken mutlaka soguk sikim, su zeytini aliyorlar. Insanlar bunun pazarini bir sekilde kurmaya çalisiyor, sehir içi, sehir disi ve yurt disina ürünler satiliyor. Almanya'dan tutun Fransa ve Yunanistan'a kadar herkes gelip kendi topraklarinda geleneksel yöntemlerle çikarilan yagi alip gidiyorlar. Çogu zaman da yurt içindeki siparislere yetisemez hale geliyoruz, bu da bizi mutlu ediyor." diye konustu.
Çilingir, geçen sene kilosu 60 lira olan zeytinyaglarinin bu sene 65-70 lira oldugunu sözlerine ekledi.
Üreticilerden Nadia Çoban (54) da tükettigi zeytinyaglarini 40 yildir geleneksel yöntemlerle elde ettigini anlatti.
Elde ettigi zeytinyaglarinin bir kismini sattigini aktaran Çoban, "Istanbul, Adana, Izmir ve Ankara gibi illere gönderiyoruz. Yurt disinda da Almanya ve Yunanistan'da müsterilerim var. Müsteri sikintisi yasamiyorum." dedi.
