İshalden korunmanın ilk yolu el temizliği
Acıbadem Adana Hastanesi Aile Hekimi Dr. Filiz Arabacı, ishal yapan etkenlerin hastanın çevresindeki kişilere de bulaşabildiğini aile içinde bulaşmayı önlenmek için hastanın kullandığı tabak, çatal, kaşık ve bıçağın temizlenmeden başkalarınca kullanılmaması gerektiğini kaydetti.
Aile Hekimi Dr. Filiz Arabacı, ishalin kısa ömürlü olduğunu ancak ağır ishal vakalarında kişinin günde 13-14 litre su kaybedilebileceğini belirterek, ”Bu da yaşamsal sorunlara neden olabilir. Bu nedenle hem önlem almak hem de ishal ortaya çıkar çıkmaz hekime başvurmak büyük önem taşıyor” diye konuştu.
Belirtiler sıvı kaybına bağlı
Acil ve sürekli olarak tuvalete gitme ihtiyacı, büyük tuvaleti tutamama, susuzluk, kusma bulantı, halsizlikle karın bölgesinde gaz şikayetinin ishalin en büyük belirtileri olduğunu anlatan Dr. Filiz Arabacı, “Eğer sıvı kaybı az ise kişi susuzluk yaşar. Orta derece bir sıvı kaybında ise ağızda kuruma, huzursuz ruh hali ve idrar miktarında azalma gibi belirtiler görülebilir. Vücudun yüzde 10’luk kısmında bir sıvı kaybı yaşanıyorsa, şikayetler daha şiddetli ortaya çıkar” dedi.
Yaz aylarında ortaya çıkan bakteriyel enfeksiyonların sıklıkla; ateş, kusma, mide bulantısı ve karın ağrısı şikayetlerine yol açtığını, ateşin bazen 39 derecenin üzerine çıkabildiğini belirten Dr. Filiz Arabacı, ishale kusmanın eşlik ettiği durumlarda sıvı kaybının artmasının tabloyu daha ciddi bir hale getireceğine dikkat çekti.
Arabacı, “Önlem alınmadığında vücuttan fazla miktarda sıvı kaybı ile birlikte akut böbrek yetmezliğine yol açabilecek ciddi tablolar ortaya çıkmaktadır. Bu sebeple bol su ve ayran, meyve suyu gibi içeceklerle kaybedilen sıvının tekrar alınması sağlanmalıdır” dedi.
Sıcak havalarda risk artıyor
Besinlerin saklanma koşullarına bağlı olarak mikroplarda ve ürettikleri toksinlerinde artış görüldüğünü kaydeden Dr. Filiz Arabacı, uzun süre dışarıda açık bir şekilde beklemiş olan gıdaların tüketilmemesi gerektiğini, ishale sebep olan birçok farklı mikrop bulunduğunu söyleyerek, “Rotavirüs, norwalk, astro virüs gibi virüsler antibiyotikle tedavi edilemez. Campylobacter, Salmonella, Shigella ve Escherichia coli gibi bakterilerin sebep olduğu ishallerde antibiyotik kullanılabilir. Fakat genellikle bakteri türü belirlenene kadar kişi zaten iyileşmeye başlamış olur” şeklinde konuştu.
Ağır dehidratasyonda dalgınlık, kan basıncında düşme, hiç idrar çıkarmama ve şok görülebildiğini anlatan Dr. Filiz Arabacı, şunları kaydetti:
“İshal tedavisi belirtilerin şiddetine ve sıvı kaybına bağlı olarak planlanıyor. Kan ve mukus olan kanlı ishal durumlarında, yüksek ateş ve şiddetli karın ağrısı ile seyreden vakalarda antibiyotik kullanımı gerekebiliyor. Ancak doktorun önerdiği ilaçların dışında başka ilaç kullanılmamalı.”
Yağlı yiyeceklerden kaçının
İshal süresince doğru beslenmenin büyük önem taşıdığının altını çizen Dr. Filiz Arabacı, “Patatesin ve muzun, potasyum kaybını önlemek açısından en önemli gıdalar olduğu söylenebilir. İshale iyi gelen yiyecekler arasında çorba, haşlama, püre, makarna ve pirinç yer alır. Bunların tüketimi, ishali kesmek için faydalıdır. İshal tedavisinin en önemli kısmı sıvı ve elektrolit kaybını önlemektir. Vücudun ishal nedeniyle kaybettiği sıvı ve tuzları mümkünse ağız yoluyla geri alması sağlanmalı, beslenmenin sürdürülmeli ve vakit kaybetmeden doktora başvurulmasıdır” dedi.
Korunmada ilk kural, el temizliği
İshalden korunmanın ilk kuralının el yıkamaya özen göstermek olduğunu belirten Arabacı, su ve gıda güvenliği konularında şu önerilerde bulundu:
“Mutlaka temiz su tüketin. Bulunduğunuz bölgede kuyu suyu ya da depo suyu kullanılıyorsa, klor kullanma talimatına uygun şekilde suyunuzu klorlayın. Zorunlu hallerde suyunuzu en az 10 dakika kaynatarak kullanın. Tüm meyve ve sebzeleri tüketmeden hemen önce bol ve temiz su ile yıkayın. İyice piştiğinden emin olduğunuz gıdaları tüketin. Pişirilmiş dahi olsa uygun şekilde saklanmayan gıdalarda mikrop üreyebileceğini unutmayın. Uygun şekilde saklanan gıdalarla beslenin. Açıkta satılan ürünleri tüketmeyin. Kümes hayvanları, kasaplık hayvan etleri ve ürünleri tam olarak pişirdikten sonra yiyin. Pastörize edilmiş süt ve süt ürünleri kullanınız.”
İshal yapan etkenlerin hastanın çevresindeki kişilere de bulaşabildiğini aile içinde bulaşmayı önlenmek için hastanın kullandığı tabak, çatal, kaşık ve bıçağın temizlenmeden başkalarınca kullanılmaması gerektiğine dikkat eden Dr. Filiz Arabacı, “Hastanın özellikle dışkı ile temas etmiş kirli kıyafetleri sıcak su ile yıkanmalı, tuvalet klor içeren temizleyicilerle ya da çamaşır suyuyla temizlenmelidir” diye konuştu.
