Osmaniye?nin İlk Modern Badem Bahçesini Kuran Yusuf Mart İle Yapılan Söyleşi?yi aynen yayınlıyoruz.Yusuf Mart Tehçi köyündeki arazisinde bulunan yabani bademlerden yola çıkarak badem yetiştirmeye karar verdi. Daha sonra Çukurova Üniversitesi ve Sütçü İmam Üniversitelerinden badem yetiştiriciliği hakkında ayrıntılı bilgi alarak badem fidanlarını dikti. İlk zamanlar 200 tane badem fidanı diktiği badem bahçesi şimdi 650 badem ağacından oluşan büyük verimli bir bahçeye dönüştü. Bademin en avantajlı ağaçlardan biri olduğunu söyleyen Yusuf Mart: ?verimsiz araziler badem dikilerek değerlendirildiği zaman hem üretici, hem de ülke açısından büyük bir gelir kaynağı olacak.? diyorBize biraz kendinizden söz eder misiniz?1967 Düziçi Karacaören doğumluyum. 50 yıldır burada yaşıyorum. İlk, orta ve lise öğrenimimi Osmaniye?de tamamladım. Daha sonra polis oldum. 4 yıl polis olarak çalıştım. Daha sonra da ticarete atıldım. Fıstık ticaretine başladım. Şimdi ise meyve yetiştiriyorum.Mesleğinizi bırakıp ticarete atıldınız daha sonra da tarımla uğraşmaya başladınız. Bu süreci anlatır mısınız?Fıstık konusunda biraz araştırma yaptım. İznimi kullanıp geldim ve fıstık alıp İstanbul?a götürüp sattım. Bahçe işi de hep aklımda vardı zaten. Daha sonra o konuda da biraz araştırma yaptım. Fıstık işine girdikten sonra gördüm ki piyasada en pahalı ürünün badem. Burada zaten yabani badem yetişiyordu. Ama o ağaçlar çok fazla ürün vermiyordu. İç çekirdeği acı olan bir badem türüydü bu. Buradan yola çıkarak bu bölgede badem yetişebileceğini düşündüm. Çukurova Üniversitesi ve Sütçü İmam Üniversitesinden bazı hocalarla görüştüm. Bölgenin iklimine göre hangi çeşitler burada iyi yetişir, en iyi ürün hangi türden alınır, bademe nasıl bakılır bu gibi konularda bilgi aldım. Daha önce buralarda zaten badem yetişiyormuş. Hatta Payamlı Mevki denirmiş buraya. Payam bademin diğer adıdır.Başka ağaçlarınız da var bahçenizde. Hangi meyveleri yetiştiriyorsunuz? Bir de armut bahçemiz var. Ama ağırlık bademde.Bademi tercih etmenizin nedeni nedir? Badem diğer meyvelere göre daha mı avantajlı?Kayısı, şeftali, armut gibi ürünlerde meyve olgunlaştıktan sonra iki-üç gün içinde satmanız gerekir. Fakat bademde böyle bir zorunluluk yok. Bademi iki yıl gibi uzun bir süre depoda saklayabilirsiniz. Yani diğer meyve ağaçlarına göre riski azdır. İklim şartlarına da dayanıklıdır badem. Mesela dolu yağdığında diğer ağaçların meyveleri zarar görürken bademin meyveleri zarar görmez. Bu önemli bir avantaj.Badem ağaçlarını hangi yıl diktiniz?2002 yılının şubat ayında diktik. O zaman fidancılık ve bahçecilik konusunda yeterli bilgiye sahip değildik tabi. Geç kalmışız dikme konusunda. O yıl diktiğimiz fidanların %60-70?i olmadı. Fakat bir yıl sonra 11 ve 12. aylarda diktik. Fidanları nereden almıştınız?Kahramanmaraş?tan, Çukurova Üniversitesindeki hocaların tavsiye ettiği birinden aldım. Zaten Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesindeki hocaların kontrolünden geçiyordu bu fidanlar.Kaç fidan dikmiştiniz?200 fidan dikmiştim. İlk fidanlarınızın %60-70?nin olmaması sizde bir hayal kırıklığı ya da vazgeçme duygusu yarattı mı? Hayır, yaratmadı çünkü fidanların olmayışının sebebini biliyordum. O zaman badem fidanı çok azdı. Fidanları veren fidancı da bize olmayan fidanların yerine yenilerini verdi. Gelecek yıl da kuruyan fidanların yerine yenilerini diktik.Şu anki bahçeniz ne kadar büyüklükte bir arazi üzerine kurulu? Kaç ağacınız var?28?30 dönüm bir arazi üzerinde 650 ağaç var şu anda. En yaşlı olan 7 yıllık en genç olanı da 3.Bahçenizde hangi cins badem ağaçları var?Teksas, nomperyal, ferragnes, ferradual, drake, tuana. En verimli olan ferragnes. Nomperyal kabuklu satılan elde kırılan cins. Badem nasıl yetiştiriliyor?Bademin yetişmesinde özel bir durum yok. Diğer meyveli ağaçlar nasıl yetiştiriliyorsa bademde öyle yetiştiriliyor. Bu bölgenin her yerinde yetiştirilebilir mesela. 11 ve 12. aylarda dikilir. Fidanların yaprağını döküp de söküme başlandığında dikilir. Badem sulu arazide ikinci yılında meyve vermeye başlar. Tabi tek tük meyvelerdir bu. Ama üçüncü dördüncü yılında ticari anlamda meyve almaya başlarsınız. Su konusuna gelince: Yazın birkaç kez yağmur yağarsa su vermeye gerek olmuyor. Hatta orada sadece can suyu verip hiç sulamadığımız badem ağaçları da var. Çok suya ihtiyaç duyan bir ağaç değil. Ama su verildiği zaman tabi ki daha güzel oluyor. Bu yıl yağmur çok ve düzenli yağdığı için sulama konusunda bir sorun yaşamadık.Badem ağaçlarının dikme biçiminiz nedir?Ağaçlar arasında 6 metre var. Sulu arazide ise ağaçların arasındaki boşluk 8 metredir. Çünkü yetişkin bir badem ağacının boyu 15 metre olur. Genişliği de aynı şekilde 15 metreyi bulur. Badem ağaçları uzun ömürlüdür. En verimli badem ağacı 10. yıldan sonra başlar. Bakımlı bir ağaç 100?150 yıl yaşar diye tahmin ediyorum. Mesela burada hiç bakımsız, kendi halinde yetişmiş 60?70 yıllık ağaçlar var.650 ağaçtan ne kadar badem elde ediyorsunuz?Bu 650 ağacın hepsi meyve vermiyor tabi. Bunların ancak 200 tanesinden ürün elde ediyoruz. Geri kalan ağaçlar henüz küçük ağaçlar. Biz bu bahçeden 1 ton iç badem bekliyoruz. Bunun da parasal karşılığı 15?20 milyon.Küçük de olsa bademin de riskleri var mı?Mantar hastalığı riski var. Fakat ilaç kullanırsanız bakımını yaparsanız bunun önüne geçebilirsiniz.Bademi toplama işini nasıl yapıyorsunuz?Bahçenin her şeyi ile ben ilgileniyorum. Budama işini ilaçlama işini hepsini. Ürün miktarının fazlalığına göre de işçi buluyorum, ürünü onlar topluyorlar.Bademde pazarlama durumu nedir?Pazarlama konusunda bademde bir sıkıntı yaşanmaz. Zaten ülke ihtiyacının %80?i dışardan geliyor. Piyasada olan bademin çoğu Amerika?dan ithal. Üretim yok. Ben bademin Osmaniye?de dikilmesini isterim. Çünkü ithal ediyoruz. Neden kendi ürettiğimiz bademi kullanmayalım? Fakat bizim köylümüzün 5 ya da 6 bin liraya fidan alıp da onu dikip 2?3 yıl bekleme imkânı yok. Ekonomik durumları buna izin vermiyor. Mesela badem ektiği zaman buğday ekemeyecek. Ama destekleme yapılsa belki durum değişir. Fidanı devlet karşılasa birçokları badem dikebilir.Badem hangi alanlarda kullanılıyor?Badem sadece kuruyemiş olarak tüketiliyor diye bilinir ama aslında kozmetik ve ilaç sektöründe de kullanılıyor. Ayrıca bademin kabuklarını da fırınlarda yakıt olarak kullananlar var. Mesela biz ücret ödemeden sadece kabuğunu vererek bademleri kırdırabiliyoruz.Osmaniye?de sizden başka badem yetiştiricisi var mı?Ben badem bahçesini yapmadan önce yoktu. Fakat düzenli bahçecilik yok badem konusunda. Benden sonra yapmaya başlayanlar oldu. Hatta çoğu insan gelip benim bahçeme baktı, benden bilgi aldı. İnsanlar bilmedikleri için korkuyorlar dikmiyorlar. Ama gelip bahçeyi görüp yetiştiğini anlayınca onlar da burada yetişeceğine inanıp dikiyorlar.Badem ağaçlarını ilk diktiğinizde etraftan nasıl tepkiler aldınız?Bana deli dediler. Hatta annem dedi ki: ?Çöp dikiyorsun? Ama şimdi ağaçları meyveleri görünce şaşırdılar. Dediğim gibi şimdi gelip görüyorlar ve kendileri de badem dikmeye karar veriyorlar. Benim pes etmek gibi bir duygum yok. Badem ağaçlarının ilk zaman %60-70?i kuruduğu zaman bile vazgeçmedim. Çünkü burada bu ağacın iyi ürün vereceğini biliyordum. Ve sonuçta oldu da.Badem yetiştiricilerine neler tavsiye edersiniz?Öncelikle çeşit seçimine dikkat etmeleri gerekir. Eğer yanlış çeşit seçilirse bahçe heba olur. Mesela sadece Teksas cinsi badem dikerseniz o bahçeden bir şey bekleyemezsiniz. Ayrıca Teksas cinsi badem hastalıklara karşı da pek dayanıklı değil. Dediğim gibi en verimli çeşit ferragnes. Bir de fidanı kendi haline bırakmayacaksınız. Taçlandırma yapılması gerekiyor. Yani ilk sürgünleri vermeye başladığında kuzey güney doğu batı olmak üzere dört sürgün bırakarak diğer sürgünleri kırmanız gerekiyor. Bunu yapmanız gerekiyor çünkü ağaç kökünü tam almamış oluyor ve çıkan bütün sürgünleri besleyemiyor. Bu yöntemle ortaları açık bırakılarak hem de güneş ve hava girmesini sağlamış oluyorsunuz. Bu yöntemle kök gereksiz sürgünleri beslemek için güç sarf etmek zorunda kalmıyor. Daha çabuk büyüyor.Son olarak söylemek istediğiniz bir şeyler var mı?Bu şekilde verimsiz araziler badem dikilerek değerlendirildiği zaman hem üretici hem de ülke açısından büyük bir gelir kaynağı olacak. Oradaki arazinin altı taş. Ancak 10 cm kazabildik. Badem ağacı kazık köklü olduğu için o taşlar arasından bir yolup kökünü aşağıya indirebiliyor. Yani verimsiz araziler için ideal bir ağaç.Yusuf Mart ile irtibat kurmak için;Telefon: 0535 2130354
