ANKARA – Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, Perakende Yasasının toplumun refah ve huzur içerisinde alışverişin yapılması için gerekli olduğunu belirterek, “Artık Amerika’yı keşfetmeye gerek yok. Dünya ne yapıyorsa onu yapacağız. Haksız rekabeti önüne geçilecek. Ekstra indirimler, bindirimler ve fiyatlardaki dengesizlik duracak. Tekelci zihniyet yerine çoğulcu bir zihniyet gelişecek. Dolayısıyla enflasyon ateşi düşecek” dedi.
TESK Genel Başkanı Bendevi Palandöken, Perakende Yasası olarak bilinen 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’a ilişkin görüşlerini aktarmak üzere İHA’ya konuştu.

“Perakende Yasası ile ekstra indirimler, bindirimler ve fiyattaki anarşi duracak”
Perakende yasasının toplumun refah ve huzur içerisinde alışverişin yapılması için gerekli olduğunu dile getiren TESK Genel Başkanı Bendevi Palandöken, “Yani artık Amerika’yı keşfetmeye gerek yok. Dünya ne yapıyorsa onu yapacağız. Haksız rekabeti önüne geçilecek. Ekstra indirimler, bindirimler ve fiyatlardaki dengesizlikler duracak. Tekelci zihniyet yerine çoğulcu bir zihniyet gelişecek. Dolayısıyla enflasyon ateşi düşecek” dedi.

“Yasa ile ürünün kalitesi, ürünün çıktığını menşeden nihai tüketiciye kadar otokontrol olacak”
Perakende yasasının işletmeler için olmazsa olmaz olmasının yanı sıra tüketicisi noktasında düzenlemenin gelmesinin nihai noktası olacağını ifade eden TESK Başkanı Palandöken, “Dolayısıyla kafanıza göre fiyatları indirip yükseltemeyeceksiniz. Rekabet ortamı oluşacak. Dolayısıyla ürünün kalitesi, ürünün çıktığını menşeden nihai tüketiciye kadar otokontrol olacak. Hem sağlıklı hem sıhhatli hem de ucuz fiyata rekabet edilir bir piyasada ürünleri veya hizmet sektörünün verdiği hizmeti değerlendirilecek” diye konuştu.

“Eğer paranız varsa istediğiniz otomobili alırsınız ama ehliyetiniz yoksa trafiğe çıkamazsınız”
Perakende yasasının çıkmasında, enflasyona etken olan tekelci anlayışın ve on binlerce iş yeri ile rekabet edemeyen esnafın toplumdaki önemi olduğuna vurgu yapan Palandöken, şunları söyledi:
“Sadece o semtte pazar varsa fiyatları düşürüp onu mağdur ettikten sonra ertesi gün fiyatların 5 katına çıkarılmasına engel olacak. Benim param var, ben her işi yaparım deyip bu işi erbabına yaptıracak. Eğer paranız varsa istediğiniz otomobili alırsınız ama ehliyetiniz yoksa trafiğe çıkamazsınız. Bu perakende yasası olmazsa olmaz. Dolayısıyla birçok iş yerinin gelişememesinin, birçok iş yerlerinin büyüyememesinin, genç müteşebbislerin ticaret yapamamasının önündeki en büyük engel. Çünkü piyasa otokontrolünü sağlayamıyor.”
Perakende yasası olmadığı için perakendecilerin “Her şeyi ben yaparım” diye düşündüklerini ifade eden Palandöken, “Aslında duvar ustası duvar yapar, sıvacı üstünü sıvar. Dolayısıyla ticaretteki kuralların belirlenmesinde, etkin olmasında ahilik kültürünün geleneği yer alır. Yoksa hiç ticaretten anlamayan ancak parası olup, stok veya stoğun yanı sıra üretim mekanizmalarını ele geçirilip tekelci bir pazar oluşturmaya gayret edilir. Halbuki Türkiye’de 2,5 milyona yakın esnaf var. Bir o kadar KOBİ’ler ve ticaret erbabı var” değerlendirmesini yaptı.
Bütün kanalları tıkayanın esasında haksız rekabet olduğunu aktaran Palandöken, her zaman şikayet ettikleri bu konuların artık meclisin gündemi atıl kalmaması gerektiğini ifade etti.
Bir an önce Perakende Yasası’nın kurallarının ve iş yerlerinin standardının belirlenmesi gerektiğine dikkati çeken Palandöken, “Mağaza sayılarına sınırlanma getirilmeli ve çoğulcu bir esnaf teşkilatının oluşturulmasının sağlanması lazım. Yoksa her şey bir kişinin olur. Ama öbür taraf mağdur olur” dedi.

“Vatandaşın oto kontrolü yapacağı sistemin getirdiği sağlam temeller, işte bu haksız rekabeti ortadan kaldıracak”
84 milyon insanın arzu ve beklentisinin fiyat istikrarı olduğunu söyleyen Palandöken, “Nasıl olacak, nasıl müdahale edeceksiniz? Her yere bir kolluk kuvveti konulması mümkün değil. Yani ya jandarma ya polis ya zabıta ya da vergi memuruyla oto kontrol olmaz. Vatandaşın oto kontrolü yapacağı sistemin getirdiği sağlam temeller işte, bu haksız rekabeti ortadan kaldıracak. Dolayısıyla sizin yapmak istediğiniz işin nebisi ne ise ona müsait alanlar olacak. Öyle şehrin en görkemli yerine kurulup trafiği engelleyeceksiniz, orada çalışan insanları mağdur edeceksiniz, sistemin bozukluğunu sağlayacaksınız. Ama bu ticaretin kurallarına uymuyor” diye konuştu.
Ahilik kültür ve geleneğinde, “Ben bugün siftah ettim yanımdaki de siftah etsin” diyerek müşterisini komşusuna yönlendirmenin yer aldığını belirten TESK Başkanı Palandöken, 900 yıllık bir geçmişi olan esnaf teşkilatının olmazsa olmazının Perakende Yasası’nın düzenlenmesi olduğunu söyledi.

“Bizim önerilerimizin hepsi; makul, dünyada uygulanır ve vatandaşın rahat edeceği bir satış sistemi”
Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu olarak söz konusu yasa tasarısında ticaretin kurallarının belirlenmesi, mesafe kurallarının koyulması, açılıp kapanma saatlerinin belirli olması, şehrin nerelerine konuşlanacağı gibi konularda fikir sunduklarını dile getiren Palandöken, “Bu projeler, bu programlar Türkiye’den Avrupa’ya gidiyor. Dolayısıyla ticaretteki yapılan haksız rekabet oradan kaynaklanıyor. Bizim önerilerimizin hepsi; makul, dünyada uygulanır ve vatandaşın rahat edeceği bir satış sistemi” diye konuştu.

“Sistem ile büyümeyi sağlayacaksın yoksa müteşebbis olmaz, hiç kimse büyüyemez ve tıkanır”
Perakendecilerin söz konusu yasaya ilişkin şikayetleri üzerine konuşan Palandöken, şöyle devam etti:
“Şimdi serbest piyasanın kuralları işlediği zaman bunlar bu şekilde büyümelerinin mümkün olmadığını perakendeciler de biliyor. Şimdi belki de Perakende Yasası ile mücadele ederken elektronik ortamdaki satışlara ne diyecekler. Dolayısıyla bunların tamamı bir ortak toplantı masasında konuşulacak. Yani ‘Ben elektrik ütüsünü de satarım, televizyonu da satarım, otomobil yağını ve lastiğini de satarım’ diye bir şey yok. Ticaretin kuralı var. Ekmeği ekmekçiye vereceksin, bir ekmek fazla vereceksin. Dolayısıyla sistem kurulacak, sistem yenilenecek. Sistem ile büyümeyi sağlayacaksın yoksa müteşebbis olmaz. Hiç kimse büyüyemez. Tıkanır.”
TESK tarafından, 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi Taslağı’na ve Alışveriş Merkezleri ve Zincir Marketlerin Açılış ve Faaliyete Geçiş Kriterlerinin Belirlenmesi Hakkında Yönetmelik Taslağı’na ilişkin Ticaret Bakanlığına görüş sunuldu. TESK tarafından AVM’lere, büyük mağazalara ve zincir mağazalara ilişkin esnaf ve sanatkarlar adına görüşlere yer verildi. Yasa üzerine değişiklikler perakendeci yetkilileri, esnaf yetkilileri ve bakanlık nezdinde tartışılıyor.

“6585 sayılı kanun fonksiyonel amacını yerine getiremiyor”
TESK tarafından Ticaret Bakanlığına 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’a yönelik sunulan öneri metninde, kanunun organize perakende ve geleneksel perakendede hiçbir şeyi değiştirmediği, fonksiyonel amacının gerçekleşmediğinin ortaya çıktığı belirtilerek, AVM’lerin zincir mağazaların ve büyük mağazaların şehir merkezlerinde ve mahalle aralarında hızla açılma devam ettiği aktarıldı.
TESK’in öneri metninde, AVM’lerin, büyük mağazaların ve zincir mağazaların plansız ve kontrolsüz bir şekilde şehir merkezleri ve mahalle aralarında açılmasına yerine kaynak sıkıntı çekilen, daha verimli ve katma değere katkı sağlayacak alanlara yönlendirilmesi gerektiği vurgulandı.
TESK tarafından sunulan öneri metninde, AVM’lerin, büyük mağazaların ve zincir mağazaların, şehir merkezlerinde plansız ve kontrolsüz açılmasının yalnızca esnaf ve sanatkarlara değil artık birbirlerine zarar verdikleri kaydedilirken, söz konusu işletmelerin şehir merkezlerinde ve mahalle aralarında açılmasına kesinlikle izin verilmemesi için 6585 sayılı kanunda değişlik yapılması önerildi.

Zincir mağazaların nüfusu 10 bin ve üzerindeki yerleşim yerlerinde açılabilmesi önerildi
Ticaret Bakanlığına değişiklik için sunulan öneri metninde, zincir mağazaların açılışında, asgari 300 metrekare net satış alanına sahip olması, asgari 100 metrekare ürün yükleme-boşaltma alanına sahip olması, asgari 20 araçlık otopark bulundurması, nüfusu 10 bin ve üzerindeki yerleşim yerlerinde açılabilmesi, mesken binalarda açılmaması şartının getirilmesi ifadeleri yer aldı.
Zincir mağazaların sabah 10.00’da açılıp akşam 20.00’da kapatılmasının gerekliliği vurgulandı
Ayrıca TESK tarafından, AVM’lerin, büyük mağazaların ve zincir mağazaların çalışma saatlerine ilişkin sunulan öneride, söz konusu işletmelerin sabah 10.00 ile 20.00 arasında çalışmalarının sağlanması gerekliliğine dikkat çekildi.

Tütünden mobilyaya, elektronik eşyadan hazır giyime kadar tüm satışlar için yasaklama önerildi
TESK tarafından, 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi Taslağı’na ilişkin verilen görüşte, elektronik ticaret yoluyla yapılan satışlar ile satış alanı bin beş yüz metrekareden büyük zincir mağazaların satışları hariç olmak üzere, gıda perakende sektöründe faaliyet gösteren zincir mağazalarda tütün mamülü ve alkollü içki, mobilya, cep telefonu, elektronik eşya ve beyaz eşya, kırtasiye ürünleri, züccaciye, hırdavat, oyuncak, tekstil, konfeksiyon ve hazır giyim (kıyafet, ayakkabı, terlik vb.), hediyelik eşya, oto yedek parça ve aksesuar, kesme çiçek, işlenmemiş et ürünleri, deniz ürünleri, unlu mamül ve pastane ürünleri satışları için yasaklama getirilmesi önerildi.

Zincir mağazaların pazar günleri kapalı olması önerildi
Söz konusu taslakta TESK tarafından verilen görüşte, Alışveriş merkezi, gıda perakende sektöründe faaliyet gösteren büyük mağaza ve zincir mağazaların sabah 10.00’da açılması ve 20.00’da kapanması önerildi. Ayrıca AVM, gıda perakende sektöründe faaliyet gösteren büyük mağaza ve zincir mağazaların, resmi ve dini bayram ile pazar günler kapalı olması görüşü verildi.

Nüfusu 10 bin ile 20 bin olan belediye sınırları için en fazla iki zincir market
TESK tarafından, Alışveriş Merkezleri ve Zincir Marketlerin Açılış ve Faaliyete Geçiş Kriterlerinin Belirlenmesi Hakkında Yönetmelik Taslağı’na ilişkin verilen görüşte, taslakta yer alan nüfusu iki bin ile beş bin olan belediye sınırları içinde en fazla iki zincir market olabilir ifadesi yerine nüfusu on bin ile yirmi bin olan belediye sınırları için en fazla iki zincir market olabilir önerisi verildi. Ayrıca verilen görüşte, taslakta yer alan beş bin kişi sonraki her beş bin kişi başına en fazla bir zincir market açılışına izin verilir ifadesine karşı yirmi bin kişiden sonraki her on bin kişi başına en fazla bir zincir market açılışına izin verilmesi görüşü aktarıldı.

Mikro ölçekli işletmelerle zincir marketler arasında en az 500 metre
TESK tarafından, söz konusu taslağa verilen görüşler arasında zincir marketlerin; bakkal, büfe ve market gibi mikro ölçekli işletmelerle arasında kapıdan kapıya en az iki yüz metre mesafe bulunmalı ifadesine karşı en az beş yüz metre mesafe bulunması önerisi yer aldı.

Zincir marketler sokaklarda açılamaz görüşü verildi
Söz konusu taslakta TESK tarafından, sokaklarda açılacak zincir marketlerin toplam brüt iş yeri alanı iki yüz metrekareden fazla olmamalı ifadesine karşı gıda perakende sektöründe faaliyet gösteren zincir marketler sokaklarda açılamaz görüşü verildi. Ayrıca TESK tarafından, aynı sokakta aynı gerçek veya tüzel kişiye ait birden fazla zincir market bulunmamalı, aynı bulvar ya da caddede aynı gerçek veya tüzel kişiye ait iki zincir market arasında en az iki bin metre mesafe bulunmalı maddesine iki zincir market arasında kapıdan kapıya iki bin metre mesafe bulunması önerisi verildi.