Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) Genel Müdürü Melih Han Bilgin, doğal gazın evlerde kullanılacağı net tarihin mayıs ayının ilk haftası olduğu belirterek, “Mayıs’ın ilk yarısında düşünülüyor. Yine seçimle ilişkilendirilecek ama öyle değil” dedi.
Sakarya Gaz Sahası Geliştirme Projesi, 20 Temmuz 2020-Aralık 2022 döneminde Karadeniz’de keşfedilen toplam 710 milyar metreküplük doğal gaz rezervlerinin üretime açılıp karaya ulaştırılması ve Türkiye’nin enerji bağımsızlığında kazanım sağlanması hedefiyle başlatılmıştı.
Proje sahibi olarak proje yatırımının yanı sıra, arama, sondaj ve işletme faaliyetlerinden sorumlu olan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı’nda (TPAO) Genel Müdür Melih Han Bilgin, Ankara ve İstanbul’dan gelen basın mensuplarına Sakarya Gaz Sahası’ndan ilk fazda üretilen doğal gaz, 20 Nisan’da düzenlenecek “Karadeniz Gazı Devreye Alma Töreni” ile karaya ulaştırılmasını, Sakarya Gaz Sahası’ndaki rezerv keşiflerin tarihçesini, projede başlıca dönüm noktalarını ve projenin sağlayacağı kazanımları ele alan bir sunum yaptı.
Sunumunun ardından basın mensuplarının sorularını yanıtlayan TPAO Genel Müdürü Melih Han Bilgin burada yaptığı konuşmada, 20 Nisan’da gazın sisteme verileceği törene ilişkin çalışmaların ne durumda olduğunu ele alarak, “Teknik testler safha safha devam ediyor. 8 binden fazla kalemin üzerinde fonksiyon test edildi. 8 binden fazla iş kalemi tek tek test edildi. Bunların teker teker üzerinden gidildi. Eksikler ve arızalar giderildi. Karaya ham gaz getirildikten sonra içindeki yabancı bileşenlerden ayrıldıktan sonra devreye alınması ile ilişkili artık kalibrasyon ve nihai test işlemleri devam edecek. Ondan sonra da artık gazı devreye bağlamış olacağız. Mayıs ayının başında gaz sisteme verilmiş olacak” dedi.
“(Hükumetin değişmesinden tedirginlik duyup duymadıkları) O soruya cevap vermemiş olayım”
14 Mayıs seçimlerinde hükumetin değişmesi durumunda projenin aksayacağına dair endişe olup olmadığı sorulan Bilgin, şu ifadeleri kullandı:
“Ben siyasi sorulara aslında cevap vermemeyi tercih ederim. Neticede biz bir devlet projesi yürütüyoruz ama şunu belirtmek isterim ki bu projelerin kararlılık ve hızla yürümesi için siyasi irade ve siyasi kararlılık en önemli girdi olarak karşımıza çıkıyor. Siyasi süreçler nasıl gelişir, onunla alakalı yorum yapmak benim işim de değil bulunduğum konumun gereği de değildir. Dolayısıyla o soruya cevap vermemiş olayım.”
“100 milyar dolarlık bir yükle (doğal gaz ithalatı), kara delikle devam ediyor bu ülke”
Doğal gazın sisteme verilmesinin siyasi gerekçeler nedeniyle öne alındığı iddialarına ilişkin konuşan Bilgin, “2022 yılında Türkiye’nin enerji ithalatı 92 milyar dolar. Yuvarlak hesap 100 milyar dolar. Biz erken teslim ettiğimiz her ay, her hafta, her gün bu 100 milyar doları aşağı çekme fırsatımız var. Siyasi gerekçeler konusuna gelince, şunun sorgulanması lazım: Neden geçen ay yapamadınız? Neden geçen yıl yapamadınız? Biz 100 milyar dolar verirken neden bunu geçtiğimiz sene yapamadık? Bunun sorgulanması lazım. Bizim koştuğumuz hedefte siyasi gerekçeler yok. Bizim hedefimiz o 100 milyar dolarlık yarayı aşırı kan kaybından korumak. Hasta durumdayız. 100 milyar dolarlık bir yükle, kara delikle devam ediyor bu ülke. Benim için doğru soru: Neden geçen ay bitirmediniz? olmalıydı” ifadelerini kullandı.
“(Doğal gazın toplam tüketime oranı) Birinci fazda yüzde 15 ile başlayıp artarak yüzde 40’a kadar çıkacak”
Sisteme verilecek Karadeniz gazının birinci ve ikinci fazda toplam tüketimin yüzde kaçını karşıladığı sorusuna şöyle cevap verdi:
“İkinci faz ile beraber baktığımızda Türkiye ihtiyacının yaklaşık yüzde 40’ını karşılayacak. Bu rakamlar çok ciddi. Çok büyük rakamlardan bahsediyoruz. Geçtiğimiz yılın ithalatı 100 milyar dolar. Yüzde 40 dediğimizde 40 milyar dolardan bahsediyoruz. Cebimizden çıkmayıp cebimize giren bir 40 milyar dolar aslında. Çarpan etkisi ile bakıldığında bu çok daha farklı bir değerlendirmeye sokulabilir. Bunları da analiz ediyoruz. Birinci fazda yüzde 15 ile başlayıp artarak yüzde 40’a kadar çıkacak.”
“(Doğal gaz projesi) Yaklaşık bir yılda kendisini amorti edecek”
Söz konusu projenin maliyetini kuruş bazında hesapladıklarını söyleyen Bilgin, “Ne kadar bir işletme bedeli olduğunu, sabit yatırımlarımız ne kadar, bugüne kadar harcanan şeyler ne oldu? Şurada içtiğiniz suların bile maliyeti projeye gidiyor. Öyle bir maliyet bazlı operasyon yürütüyoruz. Maliyet bizim elimizde kesin veriler olarak var. Çok hassas veriler olarak var. Mega yatırımların geri dönüş süreleri bir seneden azdır. Tam kapasiteye geçilmeden bir yıl içinde kendini ödeyecek. Yaklaşık bir yılda kendisini amorti edecek” dedi.
“Karadeniz gazı mayısın ilk yarısında sisteme verilecek”
Bilgin, doğal gazın evlerde kullanılacağı net tarihin mayıs ayının ilk haftası olduğu bilgisini vererek, “Mayıs’ın ilk yarısında düşünülüyor. Yine seçimle ilişkilendirilecek ama öyle değil. Normalde bu test akışlarını bir yıl öncesinden planladık. Seçim tarihini de biz belirlemedik. Ama bir iki gün öne arkaya sarkma olabilir. Testlerin kalibrasyon işlemlerinin durumuna bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Mesela 30 Mayıs’ta yapacağımız testler var, 30 Haziran’da, eylül ayında yapacağımız testler var. Böyle bir test yapıyoruz da olay bitiyor gibi düşünülmesin” ifadelerini kullandı.
Projeye ilişkin
Sakarya Gaz Sahası Geliştirme Projesi’nde, 2020-2022 döneminde Karadeniz’de keşfedilen toplam 710 milyar metreküplük doğal gaz rezervlerinin üretime açılıp karaya ulaştırılması, Türkiye’nin enerji bağımsızlığında büyük bir kazanım sağlanması hedefiyle yola çıkıldı.
Türkiye’nin milli petrol ve doğal gaz arama ve üretim şirketi TPAO, proje sahibi olarak proje yatırımının yanı sıra, arama, sondaj ve işletme faaliyetlerinden sorumlu.
Kurulduğu 1954 yılından bu yana TPAO, Sakarya Gaz Sahası Geliştirme Projesi’nin ilk fazını rekor bir sürede hayata geçirdi. TPAO, söz konusu proje ile açık denizde hidrokarbon arama ve üretimi, sondaj teknolojileri ve kapasite gelişimi alanlarında pek çok ilke imza attı.
Sakarya Gaz Sahası’ndan ilk fazda üretilen doğal gaz, 20 Nisan’da düzenlenecek “Karadeniz Gazı Devreye Alma Töreni” ile karaya ulaştırılacak.
Projenin ikinci fazının 2027 veya 2028 yılında tamamlanması ve böylece Sakarya Gaz Sahası’nda tam kapasite üretime geçilmesi öngörülüyor. Sakarya Gaz Sahası Geliştirme Projesi tam kapasiteye ulaştığında, Türkiye’nin mevcut yıllık doğal gaz ihtiyacının yüzde 25 ila yüzde 30’unu tek başına karşılayacak.
Sakarya Gaz Sahası Geliştirme Projesi, Türkiye’nin enerjide dışa bağımlılığını azaltmanın yanı sıra, Filyos ve Zonguldak bölgesini enerji, teknoloji ve lojistik üssü haline getirecek, bölge ekonomisini canlandırma ve kalkındırma yönünde önemli bir rol oynayacak.
Kordon ve boru hatları
Sakarya Gaz Sahası Geliştirme Projesi’nin ilk fazında inşa edilen boru hattı ve deniz tabanı kordonu, Deniz Tabanı Üretim Tesisi ile Kara Tesisi’ni birleştiriyor. Projenin ilk fazında 40 santimetre çapında bir doğal gaz boru hattı inşa edildi.
Projenin ikinci fazında artan üretim kapasitesine karşılık gelecek biçimde 60 santimetre çapında ikinci bir boru hattı inşa edilecek. Karadeniz gazını karaya taşıyan ilk faz boru hattının yapımında, her biri 12 metre uzunlukta yaklaşık 30 bin boru kullanıldı. Boruların güzergahını tespit etmek için bir yıl boyunca deniz tabanı etütleri ve mühendislik çalışmaları yapıldı.
Deniz tabanına yerleştirilen boru hattının kıyıdan itibaren ilk 5 kilometrelik kısmı sığ sularda, kalan kısmı ise derin sularda yer alıyor. İlk hattın boru serme işlemi, Haziran 2022’de Filyos’ta düzenlenen “İlk Boru İndirme ve Kaynak Töreni” ile başladı. Boru serim işlemi sığ sularda Temmuz 2022’de, derin sularda ise Kasım 2022’de tamamlandı. Borular deniz tabanına alanında en ileri teknolojiyi kullanan gemiler tarafından döşendi.
Deniz altında kurulan boru hattı sistemi içerisinde, doğal gaz aktarım hatlarının yanı sıra, biri derin denize antifriz taşıyan, diğeri de elektrik, fiber optik, hidrolik ve kimyasal bağlantısını sağlayan birer bileşen daha yer alıyor. Bu kablo ve hatları barındıran deniz tabanı kordon hattı, denizdeki üretim tesisi ile kara tesisi arasındaki bağlantıyı sağlıyor. İnsansız akıllı kuyu sisteminin kullanacağı elektro-hidromekanik teknoloji, dünya denizlerinde ilk olarak Sakarya Gaz Sahası’nda hayata geçirildi.
Deniz tabanı üretim tesisi
Karadeniz gazının üretimi için deniz altında kurulan tesis, Filyos kıyısından 165 kilometre uzaklıkta, yaklaşık 2 bin 200 metre derinlikte inşa edildi. Karadeniz’de bugüne dek yapılan en büyük sismik veri toplama çalışması 23 bin 918 kilometrekarelik bir alanda Sakarya Gaz Sahası için gerçekleştirildi.
Projenin ilk fazı için deniz altında 10 adet kuyu açıldı. İkinci fazda 30 kuyu daha açılması planlanıyor. Deniz tabanında yer alan üretim tesisi, 22 bin kilometrekare alana yayılmış durumdaki 10 kuyudan çıkarılan doğal gazı bir araya toplayarak karaya aktaracak.
Projenin ilk fazında günlük 10 milyon metreküp gaz üretilmesi, ikinci fazda ise üretimin günlük 40 milyon metreküp düzeyine çıkarılması hedefleniyor. Sakarya Gaz Sahası Geliştirme Projesi’nde deniz enerji filomuzdan Fatih, Yavuz ve Kanuni sondaj gemilerimizin yanı sıra, 50 kadar destek gemisi görev yapıyor.
Sakarya Gaz Sahası Geliştirme Projesi’nde 40 bin veri toplama noktası kullanılıyor. Veri toplama noktalarından elde edilen bilgilerle, vanaların açılıp kapanması da dâhil olmak üzere, tüm sistem Türk mühendislerce geliştirilen ve neslinin ilk örneği olan ZEKİ adlı dijital ikiz teknoloji kullanılarak uzaktan kumanda ediliyor.