Çukurova’da yufka ekmek geleneği neredeyse bin yıldan fazla süredir yapılıyor. Orta Asya’dan Anadolu’ya bu geleneği taşıyan Türkler Anadolu’da da bin yılı aşkın süredir bu geleneği devam ettiriyor.
Teknolojinin gelişmesi, şehirleşme ve yeni nesillerin ilgi göstermemesine rağmen kadınlar tarafından imece ile yapılan bu bin yıllık gelenek una yapılan son zamlarla birlikte neredeyse bitme noktasına geldi.
UNESCO tarafından Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'ne de Türkiye adına dahil edilen yufka ekmeği yapan kadınların sayısında son dönemde azalma olduğu kaydedildi.
Kadınlar tarafından odun ateşinde imece usulü yapılan yufka ekmek una yapılan zam sonrası yapılamaz oldu. Kendisini bildi bileli yufka ekmek açıp pişirdiğini aktaran 63 yaşındaki Sultan Yakupoğlu “Ancak una yapılan son zamlarla birlikte yufka ekmek yapamaz olduk” dedi.
Yufka ekmek yapmanın maliyetli bir iş haline geldiğini aktaran Ev hanımı Yakupoğlu “Birçok komşumuza yufka ekmek yapmaya yardıma giderdik. Ancak şimdi yufka ekmek yapamıyoruz. Kendim bile şu dönemde yapmaya çekinir oldum. Çünkü maliyeti bir hayli fazla. Una yapılan zam nedeniyle insanlar yufka ekmek yapamıyor” ifadelerini kullandı.
Osmaniye’nin Toprakkale ilçesinde oturan 83 yaşındaki Halime Ağsubaşı yufka ekmek yapmayı büyüklerinden öğrendiğini ve bunları da kızlarına öğrettiğini belirterek “Yufka ekmek yapmaya çocukluğumda başladım. Şu anda bile sağlığım el verirse yaparım. Çünkü yufka ekmekte aldığım lezzeti normal ekmekte bulamıyorum” diye konuştu.
“İMECE USULÜ BİRBİRİMİZE YARDIM EDEREK YUFKA EKMEK YAPARDIK”
Son dönemde genç kızların ilgi göstermemesi nedeniyle yufka ekmeğin yapılmamaya ve unutulmaya başlandığını aktaran Ağsubaşı şöyle devam etti:
“Bir zamanlar burada her bahçede yufka ekmek yapılır ve kış boyunca da o yufka ekmek yenirdi. Bugün çarşı ekmeği ya da somun dediğimiz ekmek pek bilinmezdi. Kadınlar olarak imece usulü birbirimize yardım eder komşularımızın el birliği ile ekmeklerini yapardık. Ekmek bittikten sonra da bazlama yapar bunu yayık ayranı ya da çayla hep beraber güle eğlene yerdik. Hatta uzak yerlerden kişilerde gelir onlara da bazlama yapardık. Bazı zamanlar yufka ekmekten çok bazlama yapılırdı. Ancak kimse yoruldum demezdi.”
Son günlerde artık yufka ekmeğin yapılmadığına dikkat çeken Ağsubaşı “ İnsanlar nasıl yufka ekmek yapsın unun kilosu olmuş 8-9 TL kendisine yufka ekmek mi yapsın gelenlere bazlamamı yapsın. Her şey ateş pahası olmuş. Eskiden somun ekmeği pahalı denir yufka ekmek yapılırdı şimdi tam tersi oldu. Somun ekmek daha karlı görülüyor. O yüzden bir gelenek te yavaş yavaş unutuluyor” ifadelerini kullandı.
“BİN YILLIK GELENEK KAYBOLMA TEHLİKESİ İLE KARŞI KARŞIYA”
Osmaniye Yörük Türkmen Kültür Tanıtma ve Dayanışma Derneği Başkanı Bestami Erdem de bin yıllık geleneğin kaybolma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu kaydetti.
Erdem yufka ekmeğin orta Asya’dan Anadolu’ya ve oradan da günümüze kadar taşınan yaklaşık bin yıllık bir gelenek olduğunu belirtiyor.
Modernleşme ve hızlı şehirleşmeye rağmen kadınların imece usulü bu geleneği bina aralarında dahi olsa devam ettiğine dikkat çeken Erdem, ancak una yapılan son zamlar sonrası yufka ekmek yapanların sayısında gözle görülür bir azalma olduğunu kaydetti.
“YUFKA EKMEK YAPANLARIN SAYISINDA AZALMA VAR ”
Yufka ekmeğin uzun süre kendini koruması, bayatlamaması ve pratik şekilde ıslanarak tüketilmesi nedeni ile çok tercih edildiğini ve kadınların imece usulü birbirlerine yardım ederek odun ateşinde sac üzerinde yufka ekmek yaptıklarını aktaran Bestami Edem “Özellikle bölgemizde köyleri ve ilçeleri geziyoruz. Buralarda son zamanlarda yufka ekmek yapanların azaldığını gördük. Çünkü gittiğimiz yerlerde kadınlar yufka ekmek yapar bizlere de bazlama ya da börek ikram ederlerdi. Ancak şu anda yufka ekmek yapanların azaldığına üzülerek şahit oluyoruz. Bunun sebebini araştırdığımızda kadınların una yapılan zam nedeniyle yufka ekmekte zorlandığını gördük. ” ifadelerini kullandı.
“SAC ÜZERİNDE OPDUN ATEŞİNDE PİŞİRİLİR UZUN SÜRE BAYATLAMAZ DOĞALDIR”
Osmaniye Yörük Kültür Tanıtma Ve Dayanışma Derneği başkanı Bestami Erdem yufka ekmeğin tarihi ile ilgili ise şu bilgileri verdi:
“Orta Asya Türkçesindeki yuwka’dan gelen yufka, ince ve daire biçiminde oklavayla açılan, saçta pişirilen ekmek çeşidi veya hamur yaprağı olarak tanımlanmaktadır. Yapımında genellikle buğday unu, su ve tuz kullanılmaktadır. Yufka, mayanın henüz icat edilmediği dönemlerde yuvarlak, sac üzerinde pişirilmesi ile ortaya çıkmıştır. Türklerde genelde ekmek, yerleşik düzene geçmeden önceki göçebe dönemde mayasız ekmek olarak yapılmakta ve buna yufka veya lavaş denilmektedir. Bunlar uzun süre dayanan ekmeklerdir.”
Yufka ekmeğin UNESCO tarafından Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'ne Türkiye adına dahil edildiğine dikkat çeken Erdem
“Yufka ekmeği, özellikle kırsal bölgelerde, hatta bazı şehirlerde kış aylarında birçok ailenin sofralarında yer almaktadır. Yufka haftalar sonra bile ıslatarak yemeye hazır hale getirilebilen bir ekmek çeşididir.” Dedi.
Kaynak: 24 saat gazetesi
