Kilis 7 Aralık Üniversitesinde Fen Edebiyat Fakültesi ve KADAMER (Kadın ve Aile Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi) tarafından “Uluslararası Türk Kültürü ve Edebiyatında Kadın Sempozyumu” düzenlendi.
Çevrim içi olarak gerçekleştirilen sempozyumda muhtelif alanlarda otuz bildiriye yer verildi. Sempozyumun açılış konuşmasını Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Kadın Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Fulya Bayraktar yaptı. Bayraktar konuşmasında, kadının soysal, kültürel, manevi kısacası insani değerlerin oluşturucusu ve taşıyıcısı olma hususiyetine dikkat çekmek; kadını bir sorun nesnesiymiş gibi ele alan yaklaşımlar karşısında tüm insanlık problemleri açısından önemli bir çözüm önerisi oluşturma alanı olması bağlamında söz konusu sempozyumun önemine değindi.
Fen Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. M. Fatih Kanter, açılış konuşmaları dolayısıyla Bayraktar’a teşekkür etti.
Sempozyumun ilk günkü birinci oturumunda; Doç. Dr. Çulpan Zaripova Çetin, Doç. Dr. Mehmet Alptekin ve Öğr. Gör. Dr. Sahra İpek Edis Aydoğan sunum yaparken Oturum Başkanı olarak Doç. Dr. Muazzez Harunoğulları yer aldı. Harunoğulları, Söz konusu oturumda, Geçmişten günümüze değin kültürümüzde önemli bir role sahip olan kadının gelin olma durumu, evlilikten sonra damat evine gelen gelinin konuşmaması ile ilgili hususiyetler ve bu gelenek çevresinde ortaya çıkan Sağır Gelin hikayesi ile Kazan Tatarlarında yer alan gelin inanışları ele alındı.
Harunoğulları, Ayrıca Türk destanları içinde önem arz eden Şor Türklerinin destan geleneğindeki kadın kahramanlardan biri olan Kağan Argo üzerinden Türk kadının özellikleri sıralandı.
İkinci oturumun Oturum Başkanlığında Prof. Dr. M. Fatih Kanter yer alırken Prof. Dr. Hüseyin Doğramacıoğlu, Doç. Dr. Meral Kuzgun, Gamzenur Mortepe ve Gamze Erden bildirilerini sundu. Millî Mücadele döneminin yayın organlarından biri olan İfham gazetesinden hareketle kadınlara dair haberler değerlendirilerek bu haberlerin o devir kadınlarının sosyal konumları ve yaşayışları hakkındaki durumu, II. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’in ilanına kadar Osmanlı kadınının konumu ile basında yer alan erkek ve kadın yazarların eleştirileri, feminizm tartışmaları, çözüm önerileri ve bakış açıları ortaya konularak genel bir değerlendirme yapıldı.
Ayrıca Cahit Atay’ın Ana Hanım Kız Hanım oyunundan uyarlanan Kuma filminden hareketle geleneksel ve ataerkil toplumlarda çok eşlilik kavramından söz edildi.
Sempozyumun üçüncü oturumu, Doç. Dr. Esra Asıcı başkanlığında Doç. Dr. Onur Hasdedeoğlu, Doç. Dr. Turgay Gökgöz, Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Özpay- Nermin Kirezli ve Dr. Öğr. Üyesi Tuba Kaplan’ın sunumlarıyla gerçekleştirildi. Türk edebiyatının önde gelen isimlerinden Halit Ziya Uşaklıgil’in hikâyelerinde kadının toplum yapısı içerisinde karşılaştığı zorluklar, sıkıntılar, hastalıklar, aldatmalar, yaşadığı mağduriyetler aktarıldı. Cezayir edebiyatının önde gelen kadın yazarlarından biri olan Asiye Cebbar’ın eserlerinde kadın haklarına dair görüşleri değerlendirildi. Yaşar Kemal’in filme de uyarlanan Yılanı Öldürseler adlı eserinde kadın cinsiyeti üzerinden işlenen cinayetin sorgulaması, toplumsal normlar, töre, kan davası, kıskançlık konuları ekseninde romanın kadın kahramanı Esme’nin çıkmazı özelinde ele alındı. Ayrıca Tarık Demircan tarafından derlenip çevrilen “Her Güne Bir Masal” kitabında yer alan masallarda kadın imgesinin ne şekilde işlendiğine değinildi. Sempozyumun ilk gününün son oturumunda, Oturum Başkanı Doç. Dr. İpek Agcadağ Çelik oldu. Sunumları ise Doç. Dr. Ferda Atlı, Aynur Aksu, Musa Tektaş ve Asena Gülsüm Güneş yaptı. Feminist edebiyat kuramı ekseninde halk ozanı Melûli’nin şiirlerinde kadının manevi gücü ve halk şiirinin en önemli tiplerinden biri olan sevgilinin özellikleri işlendi. Eserleriyle toplumdaki kadın-erkek ilişkilerine ayna tutan Refik Erduran’ın Neşe’nin Şarkısı ve Sabiha isimli romanlarında kadının kendini dönüştürerek varoluşsal anlamda yaşadığı değişimler üzerinde duruldu. Ayrıca milli şairimiz Mehmet Akif’in şiirlerinde kadının aile içindeki rolü ile Halide Edip Adıvar’ın Dağa Çıkan Kurt hikâyesinde eşlerini savaşa gönderen kadınların yaşadığı sıkıntılar ve bu sıkıntılar karşısında güçlü durmayı başarabilen kadınların özellikleri hakkında bilgiler verildi. Sempozyumun ikinci gününde, Prof. Dr. Hüseyin Doğramacıoğlu başkanlığında Prof. Dr. Mücahit Kaçar, Dr. Öğr. Üyesi Seher Maşkaraoğlu ve Adem Doğan ile Kadir Koç sunumlarını gerçekleştirdi. Söz konusu ilk oturumda, Türk edebiyatının en önemli kadın şairlerinden birisi olan Ayşe Hubbî ve onun Selmân-ı Saveci’den tercüme ettiği aşk mesnevisi Hurşîd u Cemşîd hakkında bilgi verildi. Kırım Tatar Türkçesinde “Kadın” mefhumuna dair kullanılan söz varlığına ve yine Kilis ili ağızlarında kadına verilen adlar, kadınla ilgili süs eşyası, giyim eşyası, eğlence gibi kelimeler değerlendirildi. Ayrıca Osman Hamdi Bey’in Kur’an Okuyan Kız, İstanbul Hanımefendisi, Gezintide Kadınlar ve Mimozalı Kadın tabloları üzerinden Osmanlı aydınının zihninde, geç dönemde şekillenen kadın imgesinin tasvir sanatlarındaki yansımaları üzerinde duruldu.
Sempozyumun ikinci oturumunda, Doç. Dr. Necati Demir, Dr. Öğr. Üyesi Akın TercanlıDr. Öğr. Üyesi Mustafa Kınağ ve Arş. Gör. Dr. Peyami Safa Gülay, Doç. Dr. Meral Kuzgun’un oturum başkanlığında sunumlarını gerçekleştirdi. Kadın ve erkeğin mahiyeti düşünsel açıdan ele alındı ayrıca Türk kadın filozof Mübahat Türker Küyel’in düşüncesinde felsefenin doğuşuna etki eden faktörler ve bu faktörleri meydana getirip besleyen itici güçler üzerinde duruldu. Fatma Aliye Hanım’ın Terâcim-i Ahvâl-i Felâsife, Tedkîk-i Ecsâm ve Tezâhür-i Hakîkat adlı eserlerinden yola çıkılarak Türk kadının felsefe alanındaki ilk önemli çalışmaları hakkında bilgi verildi.
Sempozyumun üçüncü oturumunda Doç Dr. Mehmet Alptekin Oturum Başkanı olarak yer aldı. Doç. Dr. Nermin Zahide Aydın, Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Özpay ile Gülşah Ak, Dr. Öğr. Üyesi Burak Çavuş ve Dr. Öğr. Üyesi Nuran Başoğlu sunumlarını gerçekleştirdiler. Mobinge maruz kalan kadınların yaşadığı durum Adile Ayda örneği üzerinden ele alındı. Necati Cumalı’nın, Atıf Yılmaz tarafından filme uyarlanan Mine adlı oyunundan hareketle Türkiye’de kimlik arayışı içinde olan kadınların cinsel, ekonomik ve sosyal anlamda yaşadıkları problemlerin Mine filminde nasıl yansıtıldığı aktarıldı. Osmanlı döneminde kadınların kamusal alanda var olma, kimlik kazanma gibi eğilimleri neticesinde edebiyatın işlevi irdelenmiş, Tanzimat dönemi gazete ve dergilerinin bu amaçla nasıl işlevsel hâle getirildiği ele alındı. Ayrıca çocuk biyografilerinde rol model olan kadın kahramanların özellikleri üzerinde duruldu.
Sempozyumun son oturumunda, Oturum Başkanlığını Doç. Dr. Turgay Gökgöz üstlendi. Doç. Dr. Aysun Doğutaş, Dr. Öğr. Üyesi Abdullah Altuncu, Öğr. Gör. Dr. Betül Hastaoğlu Özbek ve Öğr. Gör. Dr. Elif Aydın bildirilerini tebliğ ettiler. Türk anne olmak ve annelik olgusu, Yahudi dini hayatında kadının değişen konumu üzerinden Amerika’da yer alan ve kadınların merkezde olduğu birçok proje gerçekleştiren Kadima Yeniden Yapılanmacı Topluluk hakkında bilgiler verilerek Amerika’daki Yahudi dini hayatında kadının katılımcı konumu ele alındı. Ayrıca Duygu Asena’nın romanlarının ekofeminist yaklaşım açısından nasıl bir tutum sergilediği ve son olarak çocuk yazarların kaleme aldığı öyküler üzerinden kadın figürü hakkında bilgiler verildi.