Şemaların, çocukluktan itibaren hayatımızda tekrar eden duygusal ya da bilişsel örüntüler olduğunu ifade eden Psikiyatri Uzmanı Dr. Gamze Yüksel, hayatımızı etkileyen şemaları fark etmenin değiştirmenin ilk yolu olduğunu söyledi.
Çocukluktakine benzer hissettiren olaylar yaşandığında bu şemalar tetiklenir ve acı, korku, utanç ya da öfke gibi duygular ortaya çıkar diyen Özel Medicana Bursa Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Dr. Gamze Yüksel, “Erken dönem uyumsuz şemalar hayatta kalmak için savaşır. Kişinin hayatını zorlaştırmasına, acı çekmeye neden olmasına rağmen değiştirilmesi zordur, çünkü tanıdık ve bilindik yollardır. Bir çocuğun ihtiyaçları güvenlik, bağlanma, özsaygı, özerklik ve kendini ifade etmedir. Eğer bu ihtiyaçlar çocuklukta karşılanmazsa ya da bazı iyi şeyler aşırı verilirse, çocuğun mizacı da uygunsa uyum bozucu şemalar ortaya çıkabilir. Sevgi alanında (kusurluluk, duygusal yoksunluk, duyguları bastırma, sosyal izolasyon), saygı alanında (bağımsızlık, başarısızlık, boyun eğicilik, içiçelik), güven alanında (kuşkuculuk, terk edilme, cezalandırıcılık, kendini feda, dayanıksızlık, karamsarlık), sınır alanında (statü arayıcılık, haklılık, yüksek standartlar, yetersiz özdenetim) olmak üzere toplam 18 şema tanımlanmıştır” dedi.
Şemalarla başa çıkmanın üç yolu vardır, bunlar teslim, kaçma ve karşıt saldırı olduğunu ifade eden Yüksel, “Şemaya teslim olunduğunda şemalar gerçek kabul edilir ve ona uyum sağlayan bir şekilde hareket edilir. Örneğin kusurluluk şeması olan bir kişi eleştirel arkadaşlar ve partnerler seçebilir. Baş etme şekli olarak kaçınma kullanıldığında ise şema hiç yokmuş gibi yaşamaya çalışılır. Kişi yakın ilişkilerden kaçınabilir, aşırı derecede alkol alıp, aşırı yemek yapabilir, işkolik olabilir. Kişiler aşırı telafiyi kullanırlarsa, şema doğruymuş gibi düşünerek onun savaşır. Örneğin çocukken kusurlu hissettiyse yetişkinlikte mükemmel olmaya çalışır, ilgi göremediğini düşüyorsa aşırı ilgi talep eder. Şema terapinin hedefi hastaların, uyum bozucu şemalarını, başa çıkma davranışlarını çocukluk yaşantıları ile bağlantı kurup değiştirerek temel ihtiyaçlarına ulaşmada onlara yardımcı olmaktır” diye konuştu.