Kısa adı "DAYTAM" olan Doğu Anadolu Yüksek Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi; Devlet Planlama Teşkilatının (DPT) 8 milyon TL desteği ve Atatürk Üniversitesinin öz kaynakları ile toplam 35 milyon TL yatırımla kurularak 2014 yılından itibaren hizmet vermeye başladı.
4 bin metrekare kullanım alanına sahip DAYTAM’da muhtelif büyüklüklerde 17 adet araştırma laboratuvarı, 10.000, 1.000 ve 100 sınıflarını içeren 160 m2 temiz oda, 12 adet sistem odası ve 2 adet konferans salonu bulunuyor. 15 akademik ve 15 idari personel olmak üzere toplam 30 personelin görev yaptığı DAYTAM’da tüm çalışmalar titizlikle gerçekleştiriliyor.
Yüksek Teknolojiye Sahip Cihaz ve Laboratuvar Altyapısı Sağlıyor
Yükseköğretim ve araştırma kurumları ile endüstriye hizmet vermek, Türkiye’nin ve Üniversitenin araştırma gücü ile bilimsel saygınlığını ulusal ve uluslararası ölçekte üst düzeylere taşımak ve uluslararası ortak proje iş birlikleriyle bilime katkıda bulunmayı amaç edinen merkez, üretim ve tasarım aşamalarında yüksek teknoloji gerektiren yeni ürün, süreç veya malzemeleri geliştirmeyi amaçlıyor. Ayrıca DAYTAM, temel bilimler, mühendislik bilimleri, malzeme bilimi, nanoteknoloji, moleküler biyoloji, genetik, biyoteknoloji ve yaşam bilimleri alanlarında bilimsel araştırmalara yönelik ileri teknolojik cihaz ve laboratuvar altyapısı sağlıyor.
“İyi Laboratuvar Uygulamaları” Belgesine Sahip
2022 yılında OECD İyi Laboratuvar Uygulamaları-İLU (Good Laboratory Practice-GLP) Uygunluk Beyanını alan DAYTAM’ın, laboratuvarların teknik yeterliliklerinin güvenilir bir göstergesi olarak kabul edilen İLU belgesi ile ulusal ve uluslararası arenada saygınlığı ve güvenirliği resmi olarak tanınıyor. DAYTAM’ın OECD İLU kapsamında sunacağı analiz raporları; ABD, Almanya, Avusturya, Birleşik Krallık ve Fransa dâhil olmak üzere OECD üyesi toplam 38 ülkede geçerlik sağlıyor.
Patente Konu Olabilecek Ar-Ge Projeleri Destekleniyor
Doktora Sonrası Sözleşmeli Araştırmacı Programı kapsamında, katma değeri yüksek yeni bir ürünün üretilmesini, mevcut bir ürün sürecinin verim ve ekonomik açıdan geliştirilmesini veya iyileştirilmesini kapsayan, patente konu olabilecek Ar-Ge projelerine kaynak ve doktora sonrası sözleşmeli araştırmacı (Post-Doc) burs imkânı sağlayan merkez; enerji üretimi, dönüşümü ve depolama, fotonik, sensör teknolojileri ve uygulamaları, akıllı malzemeler, savunma sanayi proses ve teknolojileri, katma değeri yüksek kimyasalların sentezi, biyoteknoloji ve genetik konulu projeleri destek kapsamında değerlendiriyor.
Rektör Çomaklı: “Sektörün İhtiyaçlarına Yönelik Çözümler Üretiyoruz”
DAYTAM’ın yükseköğretim kurumlarında görev yapan 2147 akademik üyesi ve 19 özel sektör üyesinin bulunduğunu ve bu üyelere yılda yaklaşık 15 bin adet test/analiz hizmeti sunulduğunu aktaran Atatürk Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ömer Çomaklı, DAYTAM’ın yürütülmekte olan araştırmalara altyapı desteği sağlamak, üniversite ve sanayi kuruluşlarının problemlerinin çözümünde yardımcı olmak amacıyla çalışmalarını sürdürdüğünü söyledi.
Rektör Prof. Dr. Ömer Çomaklı, araştırma-geliştirme faaliyetlerine yönelik çalışan girişimleri, üreticileri ve diğer paydaşları bir araya getirmek, paydaşlar arasında köprü görevi üstlenerek sektörün ihtiyaçlarına doğru çözümler geliştirmek amacıyla önemli çalışmalar gerçekleştirildiğini belirterek, yenilikçi konularda öncü olacak çalışmalar yapmaya devam edeceklerini ifade etti.
DAYTAM’ın akademi ve sanayiye sunduğu hizmetler ise şu şekilder:
Kimyasal Testler
Kimyasal İçerik Analizi ve Yapı Tayini: Organik ve inorganik numunelerin kimyasal içerik ve yapı analizi için birçok teknik bir arada kullanılmakta olup, elde edilen verilerin topluca değerlendirilmesiyle karışımın bileşimi ve bileşenlerin açık yapısı belirlenmektedir. Kimyasal içerik analizi; kimyasallar, kozmetikler, farmasötikler, polimerler, tıbbi cihazlar, gıda ürünleri, ambalaj malzemeleri, minareller, doğal ürünler, sentetik ürünler, biyoteknolojik ürünler ve biyolojik örneklerde gerçekleştirilmektedir. Endüstriyel ve doğal ürünlerin safsızlık ve toksik bileşen profilinin belirlenmesi için uygun analitik yöntemler geliştirilmekte ve valide edilmektedir.
Eser Kimyasal Analizi: Eser kimyasal analizinde eser miktardaki metallerin ve kalıntı organik bileşiklerin tespiti yapılmaktadır. Ayrıca, ilaç kabı kapakları, proses ekipmanı ve tıbbi cihaz ambalajından kaynaklanan potansiyel Extractables and Leachables (E&L) tayini için metot geliştirme ve validasyon çalışmaları gerçekleştirilmektedir. İlaçlarda eser metal analizini USP <232> ve <233>, EP (2.4.20) ve ICH Q3D standartlarına uygun olarak yapılmaktadır.
Farmasötik Analizler: İlaç etken madde analizleri, ilaçlarda safsızlık analizleri, ilaçlarda stres çalışmaları ve farmakokinetik çalışmaları için ileri kromatografik ve kütle sistemleri ile yöntem geliştirme ve validasyon hizmetleri verilmektedir.
Malzeme Bilimi ve Nanoteknoloji Alanındaki Testler
Yapısal, Optik ve Morfolojik Özelliklerin Analizi ve Tayini: İnorganik ve organik yapılı malzemelerin elementel, morfolojik, yapısal, kimyasal, optik ve elektriksel özelliklerini mikro ve nano ölçekte çeşitli analiz cihazları ve teknikleri kullanarak karakterize edilmektedir. Bu analizler için ileri teknolojik spektroskopi ve görüntüleme teknikleri kullanarak araştırmacılara ve endüstriye güvenilir ve hassasiyeti yüksek sonuçlar sunulmaktadır. Bu analizler; toz veya katı numunelerde, ince filmlerde, metalik malzemelerde, biyomalzemelerde, biyomedikal ürünlerde ve cihazlarda, inorganik ve organik yapılarda, mineral örneklerinde, jeolojik örneklerde, ham maddelerde, seramik ve camlarda, plastiklerde ve mikro/nano aygıtlarda gerçekleştirilmektedir.
Aygıt Üretimi ve Karakterizasyonu: Günümüz teknolojileri alanındaki gelişmeleri esas alarak; araştırmacılar ve endüstrinin ihtiyaç duyduğu ileri teknoloji ürünlerinin üretimini ve tasarımını yapılmaktadır. Optik ve gaz sensörleri, biyosensörler, ışık yayan diyotlar (LED), fotokatalizör diyotlar, güneş hücreleri, yakıt pilleri, transistor gibi mikro ve nano aygıtların prototip üretimi ve karakterizasyonunu farklı sınıflardaki temiz odalarımızda (100, 1.000 ve 10.000 sınıfları) ve laboratuvarlarımızda ileri teknolojik cihaz ve ekipman altyapımız ile gerçekleştirilmektedir.
Yaşam Bilimleri Testleri
Biyouyumluluk Testleri: Biyomedikal, gıda, tarım, ilaç ve kozmetik gibi endüstri sektörlerinde doğal veya sentetik olarak üretilen ürünlerin piyasaya sürülebilmeleri için gerekli olan ISO ve OECD yönergelerine uygun invitro biyouyumluluk testlerini merkezimizde gerçekleştirilmektedir. Biyouyumluluk testleri; sitotoksisite, genotoksisite, fototoksisite, hemolitik etki testi, deri irritasyonu ve korozyonu, degradasyon ve kozmetiklerin mikrobiyal testlerini kapsamakta olup, testleri uluslararası standartlara göre yapılmaktadır.
Biyolojik Etkinlik Testleri: Araştırmacılar tarafından doğal veya sentetik olarak elde edilen madde veya malzemelerin toksik etkilerinin belirlenmesi için sitotoksisite analizleri, apoptoz/nekroz testlerini içeren hücre kültürü çalışmaları merkezimizde gerçekleştirilmektedir. Bunun yanı sıra bilimsel araştırmalarda ihtiyaç duyulan moleküler biyoloji ve genetik analizler, mikrobiyolojik testler ve ileri düzeyde görüntüleme gibi analiz yöntemleri için araştırmacılara kaliteli ve güvenilir hizmet verilmektedir.