Sevgili okurlar
Coronavirüs tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de gündeme oturdu. İnternette ve sosyal medyada yer alan bilgi kirliliği ise, insanların kafasının karışmasına neden olmaktadır.
2019 yılının Aralık ayında, Çin’de birdenbire sebebi açıklanamayan zatürre olguları ortaya çıkmaya başladı. Yapılan araştırmalar, bu zatürre vakalarının daha önceden tanımlanmamış yeni bir tip coronavirüs olduğunu ortaya çıkardı. Virüsün bu formuna, 2019 yılında ortaya çıktığı için, Coronavirus 2019 yani COVID-19 denildi.
Coronavirüs aslında, hayvanlarda bolca rastlanan bir virüstür.
Gündeme son salgın ile birlikte gelse de esasında coronavirüsler, farklı tipleri olan geniş bir virüs grubudur. Coronavirüs, zarflı bir virüstür ve zarfının etrafından dışarıya doğru diken şeklinde çıkıntılara sahiptir. Bu nedenle de, virüse Latince kraliyet tacı anlamına gelen Corona ismi verilmiştir.Zarflı virüsler alkol sabun gibi dezenfektanlara karşı dayanıksızdır
Coronavirüslerin farklı tipleri, farklı rahatsızlıklara neden olmaktadır. Örneğin bazı coronavirüsler, sindirim sistemi rahatsızlıklarına neden olurken, bazıları ise solunum sistemi ile ilgili şikayetleri beraberinde getirir. Bazı enfeksiyonlarda sadece nezle kadar hafif semptomlar gözlenirken, bazı kişilerde zatürreye varan sonuçlar ortaya çıkar.
Bununla beraber, coronavirüsler, tarihteki 3 örneği çok ağır seyreden salgınlara neden olmuştur. Örneklerden ilki yine Çin’de 2003 senesinde gözlenen İngilizce 'Severe Acute Respiratory Syndrome - Ciddi Akut Solunum Sendromu' kelimelerinin kısaltması olan SARS coronavirüsüdür. Bir tür kediden bulaştığı düşünülmektedir
2012 senesinde ise, bu sefer Suudi Arabistan’da 'Middle East Respiratory Syndrome - Orta Doğu Solunum Sendromu' olarak adlandırılan MERS coronavirüsü ortaya çıkmıştır. Develerden bulaştığı
Son olarak da, şu anda dünya üzerinde hızla yayılmakta olan 2019 n-CoV (2019 Novel Coronavirus, 2019 Yeni Coronavirüsü) ortaya çıkmıştır. Bütün bu örneklenen coronavirüsleri ciddi semptomlara yol açmış olup, hatta ölümle sonuçlanabilir. Kaynağı henüz tespit edilememiştir
2019 Yeni Coronavirüsü nasıl yayılır?
Coronavirüsünün tam olarak insandan insana bulaşma yolunun mekanizması şu anda çözülmüş olmasa da, genel olarak solunum yolları hastalıklarının bulaşma şekli benzerdir. Virüsü taşıyan hasta bir insan öksürdüğünde ya da hapşırdığında etrafında bulunan kişiler, bu mikroba maruz kalmış olur. Bir başka bulaşma yolu ise, virüs ile kirlenen bir nesneyi ( para, cep telefonu, anahtar vs) kullanma sonucunda veya hasta birisiyle yakın temas (tokalaşma , öpüşme vs) oluşur.
Hasta kişilerle yakın temas halinde olan aile bireyleri ve sağlık görevlileri coronavirüs risk gurubunda yer alır. Ölüm oranları açısından ise 65 yaş üstü , kronik hastalığı olan (diyabet, astım, koah, kalp, diyaliz , kanser hastaları) daha yüksek risk altındadır.
Coronavirüsünün belirtileri nelerdir?
Hastalarda belirtiler orta dereceli ya da şiddetli olabilmektedir. En çok gözlenen; ateş, öksürük ve solunum güçlüğüdür. Bu nedenle, burun akıntısı olmadan öksürük ve solunum güçlüğü ve ateş gözlendiğinde kesinlikle kalabalık yerlerden uzak durmak ve en kısa sürede sağlık kuruluşuna başvurmak çok önemlidir. Ciddi coronavirüsü vakalarında ise zatürre, böbrek yetmezliği ve ölüm meydana gelebilmektedir.
Coronavirüs ölüm oranları nelerdir?
Genel vaka ölüm oranı bu hastalarda %2,3 olarak bulunmuştur (44672 onaylı vakada 1023 ölüm). Yaşlara göre incelendiğinde ise 70-79 yaş arası vakalarda ölüm oranı %8’e yükselmektedir. Bu oranlara bakıldığında yaşlı nüfusun en yüksek risk altında olduğunu söylemek mümkündür.
Coronavirüsü nasıl teşhis edilir?
Coronavirüs, PCR (polimerize zincir reaksiyonu) adı verilen bir testle teşhis edilir. Bu nedenle şüphelenilen hastalarının kan örnekleri belli merkezlerdeki laboratuarlarda çalışılarak tanı konulur
Coronavirüs nasıl tedavi edilir?
Coronavirüs bir bakteri olmadığı için antibiyotikler işe yaramaz. Şu anda coronavirüse özgü bir tedavi yoktur. Ana tedavi, belirtilere yönelik tedavidir. Bağışıklık sistemini güçlü tutmak önemlidir.Dengeli ve kaliteli beslenmek, bol sıvı tüketmek önerilir
Coronavirüsünden korunmak için nasıl önlemler alınabilir?
Coronavirüsün yayılmasını azaltmak veya enfeksiyondan korunmak için en temel önlem, temel hijyen kurallarına uymaktır. Bunlardan en önemlisi ellerin yıkanmasıdır. Zarflı virüsler sabun ile yıkanmaya, alkol ile dezenfekte edilmeye dayanıklı değillerdir. Bu nedenle, el yıkama alışkanlığı çok önemlidir
Hastalık şüphesi duyulan kişilere yaklaşılmamalı, gereksiz temas yapılmamalıdır.
Hapşırma ve öksürme gibi durumlarda ağız kesinlikle kol içine kapatılmalı ya da mendil kullanılmalıdır. Belirtiler ortaya çıktığı andan itibaren mümkünse maske kullanılmalıdır.
Seyahat etmeniz gerektiğinde gideceğiniz ülkenin ne oranda coronavirüs salgınına sahip olduğunu Dünya Sağlık Örgütü , Sağlık Bakanlığı gibi kaynaklardan araştırılmalı gerekirse riskli bölgelere seyahat edilmemelidir.
Kendisini iyi hissetmeyenlerin kalabalık yerlerden kaçınması, ayrıca öksürük, ateş ve solunum sıkıntısı çekenlerin ise mümkün olan en kısa sürede tıbbi yardım alması önerilmektedir.
Bu tür şikayetlerle sağlık kuruluşlarına başvurduğunuzda özellikle seyahat geçmişinizin doğru bir şekilde aktarılması virüsün hem yayılmasını engellemede hem de teşhis için önemlidir .
Özet olarak:
-Kalabalık ortamlardan uzak duralım
-yakın temastan (tokalaşma, öpüşme) uzak duralım
-sık sık elimizi sabunla yıkayalım, kolonya kullanalım
-özellikle hastane gibi yerlere mecbur kalmadıkça ziyarete gitmeyelim
- Dengeli sağlıklı doğal beslenelim
-Bol sıvı tüketelim
Kalın sağlıcakla …
Dr. Adem KIDIK
Osmaniye Devlet Hastanesi
İç Hastalıkları Uzmanı
