Hatırlayalım.
1933’te Cebelibereket Vilayetinin lağvedilmesi ve Osmaniye’nin Adana iline bağlı ilçe bir ilçe haline getirilmesi gelişmemize büyük bir darbe indirmiştir.
1928’de “Cebelibereket” adıyla çıkan Osmaniye’nin ilk ve tek gazetesinin sahibi ve başmuharriri Vasfi Bolat Cebelibereket Vilayetinin kaldırılacağına dair dedikodulara çok büyük tepki göstermiştir. Demiştir ki;
“Cebelibereket Vilayetinin Vilayet olarak kalmasını muvafık bulmayanlar Büyük Gazi'nin fikir ve kanaatlerinden acaba haberdar mıdırlar? Bu isabeti inkâra mahal olabilir mi? Ümrana doğru mühim hatveler atmakta olan Cebelibereket Vilâyetinin, birçok yerlerinde deveran eden şayia yüzünden yine durgunluk hâsıl olduğunu hayretle görüyoruz.”(Vasfi Bolat, Cebelibereket Gazetesi, Osmaniye–28.03.1928)
Cebelibereket Vilayetinin lağvedildiği 1933’ten 1960’e kadarki tarih içindeOsmaniye’de görev yapan Kaymakamlardan; Osman Nuri Bey, Emin Bey, Celal İzgi, Gafur Soylu, Ahmet Temiz, İhsan Olgun, Vasfi Bagatur, Akif İşcan, İ.Kemal Onat, İhsan Engin, Kazım Atakul, Edip Ergin, Necdet Yalçın, Kemal Gürlek, Ali Münipİlban, Hacı Koçak, Fikret Arslan, Tayyar Toprak ve Seyfettin Naliş adını hatırlatan eser maalesef bilinmemektedir.
Aynı dönemde görev yapan Belediye Başkanlarından; Dr. Ahmet Alkan, Abdurrezzak Güvenç, Dr. İhsan Göknal, Hasan Taşkan, Yusuf Çenet ve İshak Zevki Ersoy adını hatırlatan eserlere ilişkin bilgiler de yeterli değildir.
Kaymakamlık ve Belediye Başkanlığı önemli görevlerdir. Bu görevi yapanların kent hafızasında yer alması gerekir.
Belediye Başkanları yerel aileye mensup olduğu için daha çok bilinirmiş gibidir. Onların çoğunun adı mahalleye veya caddeye verilmiştir.
Osmaniye’nin yakın tarihinin kaderini etkileyen Kaymakam ve Belediye Başkanı gibi öncü şahsiyetlerin yeteri kadar bilinmemesini sadece “vefasızlık” olarak kabul etmek doğru değildir. O makamda oturanların bilinip bilinmemesi, kent hafızasında yer etmesi idari görevlerinin dışında değer üretememeleri ile ilgilidir.
Osmaniye’de değer üreten idareciler içinde Kaymakam ve Belediye Başkanı Ali Arguvanlıönemli ve özel bir kişidir.
ALİ ARGUVANLI
İlk soyadı “Çamur” olan Ali Arguvanlı, Malatya/Arguvan ilçesi Karahüyük Köyü’nde dünyaya gelmiştir. Nüfus cüzdanında doğum tarihi 1925 yazılsa da 2 yaş küçük yazdırıldığını söylemiştir.(İsmet İpek, Osmaniye’de 60’lı Yıllar, Hasret Ofset yy, Osmaniye-2019)
İlkokulu köyünde, Ortaokulu ve Liseyi tarihi Sivas Lisesi’nde okumuştur.
Ankara/Siyasal Bilgiler Fakültesi’nden mezun olduktan sonra mesleki görevine başlamıştır.
29.7.1960’te Osmaniye Kaymakamı ve Belediye Başkanı olarak tayin edilen Ali Arguvanlı 19 Kasım 1963’te yapılan seçimlerde Belediye Başkanlığı görevini Ahmet Şekip Ersoy’a devretmiş, Kaymakam olarak görevine 11.10.1965’e kadar devam etmiştir.
Osmaniye Kaymakamı iken soyadını “Arguvanlı” olarak değiştirmiştir.
Balıkesir Vali Muavini iken 1.8.1977’de emekliye ayrılmıştır.
Evli ve 4 çocuk babası olan Arguvanlı 16.07.2014 günü 91 yaşında Ankara’da vefat etmiş, Kocatepe Camii’nde kılınan cenaze namazının ardından Karşıyaka Mezarlığına defnedilmiştir.
Kaymakam ve Belediye Başkanı Ali Arguvanlı Osmaniye’de başarılı hizmetleri ile dikkat çekmiştir.
Hizmetlerini yürütürken yatırımların önceliklerini doğru tayin ve tespit etmiş, gönderilen ödeneklerin kullanılmasında azami dikkat göstermiş, hatta halkın ayni ve nakdi yardımları ile ödenekleri desteklemiştir.
Mülkiye Müfettişinin raporuna göre Kaymakam Ali Arguvanlı“Osmaniye’nin çehresini değiştirmiştir.”
OKULLAŞMA
Avukat Fikret Tuncer’in başkanlığında kurulan Dernek tarafından 7 Nisan 1957’de Belediye’nin bir salonunda açılan Özel Lise eğitim vermektedir.(Şıhça Yavuz, Yazılar, Selvi yy. Ankara–2013
Kaymakam ve Belediye Başkanı Ali Arguvanlı, Belediye bütçesinden ayırdığı 40.000TL ödenek ile Lise binası inşaatını ihale etmiş, Valilikten gönderilen 200.000TL ve halktan toplanan 50.000TL ile inşaatı bitirmiştir.
Keşif bedeli 800.000TL olan lise binası inşaatını 300.000TL ile ve de bir sene içinde bitirmiş, lise 11 Ekim 1961 günü hizmete girmiştir.
Şimdi maket gibi duran Osmaniye Özel Lisesi, o zaman Güneydoğu Anadolu’nun en büyük lisesidir.
Liseyi kendi binasına taşıyan Arguvanlı, 1962’de Belediye binasını Kız Meslek Lisesi için Milli Eğitim Bakanlığına tahsis etmiştir.
Bir grup yardımseverin önderliğinde İmam-Hatip Okulu’nun yapılmak istenmektedir. Sanat Okulu da yapılması şartıyla İmam-Hatip Okulu yapılmasına izin veren Arguvanlıher iki okul inşaatına yer göstermiş ve destek vermiştir.
Yani 1 Lise olan Osmaniye’deArguvanlı ile birlikte 4 lise birden hizmete girmiştir.
1957 yılında yapımına başlanan Kaymakamlık binasını bitiren Arguvanlı eski Kaymakamlık binasını Kütüphane ve Halk Eğitim Merkezi olarak tahsis etmiştir.
AliArguvanlı’dan önce 3’ü çökmeye yüz tutmuş olan 5 ilkokulda eğitim verilmektedir.
Nazmi Demir diyor ki;
“Osmaniye şehir merkezinin nüfusu 30.000’dir. Bunun 7.500’ü seçmendir. Bu
seçmenlerin 1.500’ü okuyup yazma bilmektedir.”(Kemal Akman, “İdeal Çalışmanın Şaheser Bir Örneği; Osmaniye Kaymakamı” yazısı, Vakit Gazetesi-1 Şubat 1963)
Ve ilave ediyor;
“Şurasını üzülerek belirtelim ki halen halkın %60’ı okuma yazma bilmez, imza yerine parmak veya mühür basar.”(Kemal Akman, agy)
Ali Çamur göreve başladığı gün Osmaniye Postası Gazetesi “Atatürk ve Yedi Ocak İlkokul Binaları Ne Zaman Tamir Edilecek?” diye haber vermiştir.
Hacıosmanlı Mahallesi eski Muhtarı Necmettin Keskiner’in dediği gibi okulların hali öğrencilerin dilindedir;
“İnkılâp salkım saçak
Var mı 7 Ocak’a yan bakacak?”
Arguvanlı“1 Okul Tahsisatı İle 3 Okul”adını verdiği kampanya ile şehir merkezindeki okulların onarımlarını tamamlamış, Cumhuriyet Mahallesine Ülkü İlkokulu, Ortaokula ilave derslik yaptırmıştır.
Ayrıca okulsuz köy bırakmamıştır.
Merkezde ilkokulların derslik sayısı 40’dan 99’a, köylerde İlkokul binası sayısı 11’den 28’e çıkarılmıştır. İlkokul öğrenci sayısı 4.500 iken 11.000’e, Ortaokul öğrenci sayısı 957’den 2.341’e ulaşmıştır.(Kemal Akman, agy)
SPOR
Osmaniye gençliği, eski Kaymakamlık arkasında, ağaçtan iki kale direği arasındaki toprak sahada top oynamaktadır.
3530 sayılı Beden Terbiyesi Kanunu’na göre Belediyeler yıllık bütçelerinin %4 kesintisini Beden Terbiyesi Bölge Müdürlüğüne göndermek zorundadır.
Osmaniye Belediyesi, bu kesintileri 10 yıldan beri göndermemiş, borç 80.000TL’ye kadar yükselmiştir. Adana Valiliği bu parayı istemiş, gönderilmezse faizi ile birlikte Belediye’den icraen tahsil edileceği bildirmiştir.
Arguvanlı bu parayı Adana’ya göndermemiş, bugünkü 5 Ocak Stadyumunu inşa etmiş, Stadyumun açılışını 30 Ağustos 1963 günü Vali Mukadder Öztekin’in de katıldığı bir törenle gerçekleştirmiştir.
ASKERİ BİRLİK
Kıbrıs’ta Makarios’un başlattığı gergin süreç sebebiyle TSK “Bir gece ansızın gelebilirim” demiştir.
Bu bağlamda İskenderun 50.Piyade Alayı’nın başka yere nakli gündeme gelmiştir. Ama Alay için Mersin Valiliği yer gösterememiş, Adana Valiliği Mercimek Harasını önermiştir.
Konu kendisine intikal edince Osmaniye’nin geleceğini düşünerek Koşu Alanını ve Mezarlığı Alay’a tahsis etmiştir.
Genel Kurmay Başkanı Cevdet Sunay’ın 5 Nisan 1963 günü ziyareti, Osmaniye için onurlu bir tarihtir.
BULVAR
Bayındırlık Bakanlığınca yapımına başlanan şehirlerarası yol, E5 karayolu Osmaniye’nin 5km dışından,
Sakızgediği/Ger tarafından geçirilecektir.
Ceyhan gibi yolun dışında kalmak istemeyen Osmaniyeliler, Belediye Başkanı Dr. Ahmet Alkan zamanında planlanan 35m genişliğinde, 5 km uzunluğunda bulvarın açılmasını istemektedir.
Ali Arguvanlı anlatıyor;
“Rahmetli Hasan Çenet yanıma geldi. Dev gibi Lise binası yaptırdığımı, Askeri Birliği konuşlandırdığımı söyleyerek E5 karayolunu da şehir içinden geçirebileceğime inandığını ifade etti.
Mersin’de Karayolları Bölge Müdürü hemşerim Necdet Ülger’in yanına gittim. Durumu ilettim. Karayolları Genel Müdürlüğü’nün ‘yeni yolun hiçbir şehrin içinden geçirilmediğini’ söyledi.
Bayındırlık Bakanı da, Karayolları Bölge Müdürü de öyle söyledi ama ben de Bölge Müdüründen yolun profilinin çıkarılmasını ve amenajman programının hazırlanmasını istedim.
Bir sözümü iki etmedi. Gizlice ekip gönderdi.
Tapu Memuru Muhittin Göksu yüksek ateşle hasta idi. Yatağıyla yorganıyla Belediye’ye getirdim. Bir odaya yerleştirdim.
Arsaların tapu sorunlarını çözmek için çok samimi gayret gösterdi.”(İsmet İpek, age)
Açılmaya çalışılan yol için çareler aranırken bahçelerinin parçalanacağını, evlerinin yıkılacağını söyleyen kimi OsmaniyelilerArguvanlı’yıhem şikâyet, hem tehdit etmektedir.
Şikâyetler Osmaniye gazetelerine intikal edince Adana Valisi Mukadder Öztekin bu yol işinden vazgeçilmesini, kendisinin de başının belaya girmemesini istemektedir.
Şikâyetlerin incelenmesi için önce Bayındırlık Müdürü’nü sonra Vali Muavinini göndermiştir.
Arguvanlı diyor ki;
“Valiliğin baskısından, halkın yakınmasından yıldım. Gönderilen 300.000lira ödeneğin yetmemesinden bunaldım. Ve 8 Ocak 1962 akşamı tam eve girerken kapıda bayıldım.” (İsmet İpek, age)
E5 karayolu Osmaniye’ye alındı, yol üzerinde devrinin en büyük bulvarı açıldı.
YOL, SU, KANALİZASYON
“Osmaniye’nin yollarının tamamına yakını topraktı. Bir yağmurda çamurdan geçilmez hale gelirdi. Sadece İstasyon’a giden 4 m eninde, kenarları büyük hendeklerle çevrili parke ile kaplıydı.”(Ahmet Şekip Ersoy, Osmaniye-Kurtuluş-Bir Ömür, On Ofset yy. Ankara (Tarihsiz), s.219)
Arguvanlı zamanında yollar betonlandı, caddeler asfaltlandı.
Kaymakam “Çamur” olan soyadını “Arguvanlı” yaptı.
Kaymakamın soyadı değişikliği halk arasında şakalaşmalara yol açtı.
“Kaymakam, Osmaniye’de Çamur’u sıyırıp attı.”
Ali Arguvanlı diyor ki;
“Kadınlar sabah sabah evime geliyor, bahçelerinde kurumuş portakal dallarını gösteriyorlardı. Hepsi solmuş yapraklardı. ‘Bahçelerimizi kurtarın Kaymakam Bey’ diyorlardı.
Derhal Fen Memuruna talimat verdim. Ne gerekiyorsa yapılmasını istedim.”(İsmet İpek,age)
Ahmet Nuri İpek (1946) anlatıyor;
“Ark üzerindeki yabani ağaçları ‘kamu malı’ deyip kestiriyor, satıp bütçe oluşturuyordu. Beton arkları ve köprüleri onların parasıyla yaptırıyordu. Bahçe sahiplerinden itiraz edenler olsa da Kaymakam kararından vazgeçmiyordu.
Şimdiki Güneysu ve Alibekirli Caddeleri böyle açıldı.”(İsmet İpek,age)
Belediye Başkanı Dr. Ahmet Alkan zamanında Haraz pınarından getirilen su içilmekteydi. Hatta bu yüzden Osmaniye halkı çeşmeye “Haraz” demekteydi.
Nüfusun artması sebebiyle Haraz suyu borusu üzerine 100 kadar çeşme bağlanması, çoğunun musluğunun çalışmaması sebepleriyle su mahallelere yetmediği gibi çarşıya da gitmemekteydi.
Halk akarsudan veya kuyu sularından, çarşı esnafı da tulumbalardan su içmekteydi.
Fazla çeşmeler yıktırıldı.
Karaçay’a 2500m3 lük içme suyu deposu yaptırıldı.
Sorun nispeten çözümlenmiş olmakla birlikte “Çağlayan içme suyunun getirilmesi”planlandı, projelendirildi, ihalesiyapıldı.
Şehirdeki 2 umumi helânın ve Merkez Camii’nin fosseptiğinin pis kokularından dolayı çarşı esnafı, Belediye çalışanları, Lise ve Ortaokul öğrencileri devamlı şikâyette bulunmaktaydı.
Osmaniye’de ilk defa kanalizasyon yaptırıldı, pis sular 2km uzaklıktaki İstasyon civarında yapılan depoya atıldı.
TAYİN
Mülkiye Müfettişi Cevat Yurttaş’ın 10.6.1964 tarihli Teftiş Raporunda hizmetlerinden dolayı Kaymakam için “Kaymakam Ali Arguvanlı vazifesini ifa ettiği müddet zarfında kasabanın çehresini değiştiren çok kıymetli eserler meydana getirmiştir” denilmekteydi.
Müfettiş raporunda “şayan-ı takdir görmüştür” denilmekteydi ama Kaymakam Taşköprü’ye tayin edildi.
Halk tarafından bu tayinin durdurulması istendi. Ankara’ya heyetler gönderildi. İçişleri Bakanına telgraflar çekildi.
Konunun incelenmesi için Ankara’dan Osmaniye’ye Başbakan Yardımcısı Dr. Kemal Satır başkanlığında bir heyet gönderildi.
Ve Kaymakam Ali Arguvanlı’nın tayini 05. 08. 1964 tarih ve 10/55 sayılı telle “işar-ı aher” yani ileri bir tarihe kadar ertelendi.
Zorkun’da yapılacak olan miting iptal edildi.
Halkın isteğiyle Kaymakam tayinin iptali demokrasi tarihimizin ilklerindendi
Halk tarafından çok sevilen Kaymakam Ali Arguvanlı CKMP Genel Başkanı seçilen Alparslan Türkeş’in daveti üzerine 1985 yılı Genel seçimlerinde Malatya Milletvekili adayı gösterildi.
Seçimi kazanamayınca Osmaniye’ye tekrar geldi.
11.10.1965 günü görevini Kaymakam Galip Nalbantoğlu’na devretti.
Arkadaşlarına tek tek veda etti.
Ama Kaymakam Nalbantoğlu’ndan da,eski arkadaşlarından da beklediği ilgiyi görmedi.
Sebebi herhalde CKMP’den adaylığı idi.
SON SÖZ
Kaymakam Ali Arguvanlı hizmetleriyle Osmaniye’de bir efsane haline geldi.
Kaymakama “Muvaffakiyetinizin sırrı nedir?” diye soranlara şöyle cevap vermişti;
“Pohpohçulara yüz vermemek, aleyhte söylenenlere kulak tıkayıp sinirlere hâkim olarak sabır ve itidalle davranmaktadır.
Yapılan işlerde benim en büyük yardımcım Osmaniye’nin çalışkan ve anlayışlı halkı olmuştur.”(Nazmi Demir, “Modernleşen Şehir Osmaniye” yazısı, Görüşler Dergisi–1 Şubat 1963)
Kaymakam Ali Arguvanlı Osmaniye’ye geldiğinde 51 kilo idi.
Giderken de 51 kilo idi.
