Ülkemizdeki ilk koranavirüs vakasından bugüne kadar konuşulan ve konuşulmaya devam edecek konu bu virüsün ne zaman tamamıyla biteceği. İşte buna istatistik biliminin verdiği cevap…
Koranavirüs hakkında aşağıda belirteceğim oranlar ve yaptığım hesaplar tamamen Sağlık Bakanlığı’nın verileri ile elde edilmiştir. Aşağıdaki tablo sonuçları ise virüsün yayılım hızının çok yüksek olduğu dönemde değil de belirli bir standarda ve hafif yükselim eğilimine girdiği 20 Temmuzdan 7 Eylül’e kadar geçen 50 günlük veriler ile sağlanmıştır.
|
Correlations |
||||
|
|
vaka |
vefat |
test |
|
|
vaka |
Pearson Correlation |
1 |
,831** |
,949** |
|
Sig. (2-tailed) |
|
,000 |
,000 |
|
|
N |
50 |
50 |
50 |
|
|
vefat |
Pearson Correlation |
,831** |
1 |
,752** |
|
Sig. (2-tailed) |
,000 |
|
,000 |
|
|
N |
50 |
50 |
50 |
|
|
test |
Pearson Correlation |
,949** |
,752** |
1 |
|
Sig. (2-tailed) |
,000 |
,000 |
|
|
|
N |
50 |
50 |
50 |
|
|
|
||||
Bu tablo günlük test, vaka ve vefat sayıları arasındaki korelasyonu (ilişkiyi) göstermektedir. Tabloyu özeyleyecek olursa test sayısı arttıkça vaka sayısı artmaktadır; vaka sayısı arttıkça da vefat sayısı artmaktadır. Bu durum her gün için geçerli olmasa da son 50 günlük veriler ışığında istatistiki açıdan anlamlıdır ve genelleme yapılabilir.
Bu tablodan yola çıkarakne kadar test yapılırsa o kadar vaka tespit edileceği ve ne yazık ki vefat sayısının da bu oranda artacağı ama virüsün bir noktada biteceği sonucuna ulaşabiliriz. Peki ne zaman bitecek bu virüs.
Bugüne kadar olan veriler (11 Mart-7 Eylül arası) gösterdi ki toplam vaka / toplam test sayısı oranı ortalama 0,03. Yani test yaptığımız her 100 kişiden 3’ünde koranavirüs vakası tespit ediliyor. Bir başka veri de toplam vaka / toplam vefat sayısı oranının ortalama 0,02 olması. Yani her 100 koranavirüs hastasından 2’si vefat ediyor.
Türkiye nüfusu içerisinde test yapılması gereken kişilerden 10 yaş ve altını çıkarttığımız zaman geriye 70 milyon vatandaşımız kalıyor. 7 Eylül itibariyle 8 milyon vatandaşımıza test yapılmış. Yani geriye test yapılması gereken 62 milyon vatandaşımız kalıyor. Bugünden sonra günde ortalama 100.000 test yapılacağını varsayarsak tüm vatandaşlarımıza test yapabilmek için 620 güne yani yaklaşık 21 aya ihtiyaç var.
Eğer geçtiğimiz 6 ay içerisindeki gibi test, vaka ve vefat sayıları normal seyrinde izlerse ve yukarıda bahsettiğim vaka / test sayısı ve vaka / vefat sayısı oranlarında anormal bir değişiklik olmaz ise 2022 Haziran ayında virüsün tamamen biteceğini ve bittiğinde ise aşağıdaki tabloyu göreceğimizi söyleyebilirim.
Toplam Test Sayısı: 70.000.000 (Yetmiş milyon)
Toplam Vaka Sayısı: 2.100.000 (İki milyon yüz bin)
Toplam Vefat Sayısı: 42.000 (Kırkiki bin)
Tabi bu Haziran 2022 tarihi ve yukarıdaki nihai tablo sonuçları şu anki veriler ışığında ortaya çıkmaktadır. Bilimsel veriler ve istatistiki sonuçlar bunu göstermektedir.
Ancak işin farklı boyutları da var mutlaka. Bu tarih daha erken olabilir mi? Bu sayılar daha düşük olabilir mi? Tabii ki de mümkündür. Günlük test sayımız 100.000’lerden 120.000, 130.000’lere çıkarsa daha fazla vakayı daha erken tespit edip hem virüsün yayılma hızını hem de vefat sayısını azaltabiliriz. Bir diğer etken ise kurallara uymaktır. Fiziki mesafeye dikkat edip, her ortamda maske taktığımızda virüsün yayılma hızı azalacaktır. Bu azalma ile vefat sayılarında da düşüş yaşanacaktır. Kurallara uymak ve günlük test sayısının artması, az önce dediğim 21 aylık süreyi çok rahatça 12-13 aya indirebilir. Belki de gelecek yıl bu zamanlarda virüsü tamamen yenmiş olabiliriz.
İstatistik biliminin söyledikleri ve günümüz şartlarının (günlük test sayısı ve kurallara tam riayet etmeme) bu şekilde devam etmesi ile oluşacak tablo ve virüs bitiş tarihi yukarıda açıkladığım gibidir. Ama bu tarihi daha erkene çekmek de yine bizim elimizdedir.
Sağlığımız için, sevdiklerimiz için, ülkemiz için kurallara uyalım…
