Niccolò Machiavelli'nin 1513'te yazdığı "Prens" adlı eseriinsan doğasına dair en tartışmalı kavramlardan biri olan Makyavelizmi beş yüzyıldır siyaset felsefesinin merkezine yerleştirdi.
İktidarın gerçekçi bir şekilde ele alınışıyla siyaset düşüncesinde devrim yaratan Makyavelizm zamanla felsefi bir kavram olmaktan çıkıp, gündelik yaşamda kendini gösteren bir kişilik özelliği olarakhayatımıza girdi.
Özellikle Oportünist Makyavelist kişilik, günümüzün bireyci toplumlarında giderek daha fazla karşımıza çıkıyor.
***
Machiavelli, "amaca giden her yol mubahtır" düsturunu savunan acımasız bir düşünür olarak tasvir edilir. Aslında Machiavelli, İtalyan yarımadasının siyasi karmaşası içinde, istikrarlı bir devletin ancak güçlü ve pragmatik bir liderle ayakta kalabileceğini öne sürüyordu.
Onun asıl derdi, ahlaki ilkeleri yaymak değil, devletin bekasını sağlamaktı.
Günümüzde Makyavelist kişilik, psikolojide karanlık üçlü olarak ifade edilen (Narsisizm, Makyavelizm, Psikopati) bir parçası olarak ele alınıyor.
Psikolojik açıdan Makyavelist bireyler, manipülatif taktikler kullanmaya yatkın, duygusal bağlardan uzak, çıkarcı ve sıklıkla etik ilkeleri görmezden gelen kişiler olarak tanımlanıyor.
****
Oportünist Makyavelist kişilik, fırsatları değerlendirmede son derece becerikli ve uyum sağlama konusunda hızlıdır.
Bu kişiler için dünya, sürekli değişen bir güç ve çıkar alanıdır. İlişkileri, duygusal bağlardan ziyade stratejik ittifaklar olarak görürler.
Bu kişilik yapısına sahip kişilerde;
İlişkiler ve eylemler, daima belirli bir amaca hizmet etmelidir. Duygusal bağlar, ancak bir çıkar sağlıyorsa önemlidir.
Duruma göre değişen bir etik anlayışına sahiptirler. Ahlaki ilkeler, hedeflere ulaşmada araç olarak kullanılabilir veya terk edilebilir.
Değişen koşullara hızla uyum sağlayabilirler. Fırsatları değerlendirmek için inançlarını ve davranışlarını hızla değiştirebilirler.
Başkalarının duygularını anlamaktan ziyade, onları nasıl yöneteceklerini bilirler. Empati, manipülasyon için bir araç olarak kullanılabilir.
Uzun vadeli ilişkiler ve bağlılıklar yerine, anlık kazançlara odaklanma eğilimindedirler.
****
Günümüz kapitalist toplumlarında bireyciliğin yükselişi, rekabetçi piyasa koşulları ve sosyal medyanın yüzeysel ilişkiler dünyası, oportünist Makyavelist davranışları ödüllendiriyor.
Kurumsal dünyada "kazanma her şeydir" mantığı, siyasette güç odaklı stratejiler ve sosyal medyada kişisel markalaşma çabaları, bu kişilik özelliklerini teşvik ediyor.
Ekonomik kriz dönemlerinde, siyasi kargaşa ortamlarında veya örgütsel değişim süreçlerinde, bu kişilik özelliklerine sahip bireyler daha hızlı yükselebiliyor.Ancak bu başarı genellikle kısa ömürlü oluyor.
Uzun vadede, güvenilir olmama, ilişkileri araçsallaştırma ve sürekli taktik değiştirme stratejisi, bu kişileri yalnızlaştırıyor ve nihayetinde düşüşe geçiriyor.
****
Oportünist Makyavelist kişilikli bireyler, içinde bulundukları sosyal sisteme önemli zararlar verir.
Sürekli manipülasyon ve çıkar odaklı davranışlar, sosyal ilişkilerde güveni aşındırır. Güven olmadan ise hiçbir toplum veya örgüt sağlıklı işleyemez.
Uzun vadeli planlar ve sürdürülebilir stratejiler yerine anlık kazançların peşinde koşmak, kurumları ve toplumları krize sürükler.
Esnek ahlak anlayışı, zamanla normların ve etik standartların aşınmasına neden olur. "Herkes yapıyor" mantığı, yozlaşmayı normalleştirir.
****
Gerçek şu ki, iktidar ve ahlak arasındaki gerilim, insanlığın temel bir parçası. Saf idealizm kadar, saf siyasal gerçekçilik de sağlıklı değil.
Önemli olan, iktidarın gereklilikleri ile ahlaki ilkeler arasında bir denge kurabilmek.
Gücü elde etme ve kullanma stratejilerimizin, insanlığımızı aşındırmadığından emin olmak.
Tarih, kısa vadeli kazançlar uğruna etik ilkelerini/ahlaki duruşunu feda edenlerin genellikle uzun vadede kaybettiğini gösteriyor.
