1400’lü yılların sonunda Moğol boyunduruğunda kurtulan Ruslar Moskova Knezliği merkezli bir Rus çarlığı oluşturarak güçlenmeye başlamış ve Napolyon’u mağlup etmesiyle birlikte Avrupa’yıdomine den bir güç haline gelmiştir.
1917’de Bolşevik devrimi sonrası sosyalizme dayalı bir devlet yapısı kuran Ruslar, eski imparatorluk sınırlarındaki ülkeleri de kapsayan Sovyetler Birliğini ilan etmiştir. Ardından imzalan Varşova paktı ile doğu bloğunun liderliğini üstlenmiş buna karşılık ise batı bloğu NATO yapısı altında birleşerek örgütlenmiştir.
Soğuk savaş yılları sonrasında ekonomik ve askeri olarak zayıflayan hem doğu bloğu hem de SSCB zayıflamış ve dağılma sürecine girmiştir. Zaman içerisinde Sovyet ülkeleri bağımsızlığını ilen etmiş ve yapı parçalanmıştır.
Her ne kadar birçok bağımsız ülke olsa da Rusya bu ülkeler üzerindeki nüfuzundan vazgeçmemiştir. Halihazırda Ermenistan, Gürcistan ve Beyaz Rusya üzerinde önemli bir kontrol alanına sahiptir.
***
2. dünya savaşı sonrası ortaya çıkan iki kutuplu dünya yapısında ABD ve Rusya merkezleri oluştururken süreç içerisinde Avrupa Birliği ve Çin yeni denge unsurları olarak yer alma mücadelesi vermektedir.
Avrupa Birliği Rus nüfuz alanındaki bağımsızlık kazanan ülkeleri ekonomik gücü ile yanına alırken, Çin hem ekonomik bir güç hem de büyük nüfus yapısı hem de askeri olarak etkinlik alanını genişletme çabası içindedir.
Bunlara ek olarak NATO yapılanması doğuya doğru genişlemesini sürdürerek Rusya üzerinde baskı oluşturmaktadır. Rusya ise bu durumda oldukça hoşnutsuzdur.
Zayıflayan Rusya Vladimir Putin iktidarı ile hem ekonomik hem de askeri olarak toparlanmış tek kutup olarak ABD’nin dünya hakimiyeti karşısında yeniden yerini almaktadır.
Çin ise yaklaşık elli yıllık süreçte dünyanın üretim merkezi olarak ekonomisini güçlendirirken teknoloji altyapısında da önemli atılımlar yapmıştır.
Çin küresel güç olma hedefi doğrultusunda 2013 yılında “Kuşak – Yol” projesini başlatarak Avrupa ve Asya ile ekonomik entegrasyon kurarak nüfuz alanını genişletmeye başlamıştır.
Projenin kuzey koridoru Türk Cumhuriyetleri ve Moskova üzerinden Avrupa’ya ulaşmaktadır. Belarus, Polonya ve Almanya bu koridorun diğer önemli duraklarıdır.
Çin ve Rusya iki uyumlu müttefik olarak hareket ederek bu projeden ortak kazanç elde edecekler görünüyor.
***
Rusya Avrupa açısında enerji noktasında önemli bir merkezdir. Hem doğalgaz hem de petrol alıcısı olarak Avrupa bir anlamda Rusya’ya mahkum. Diğer yandan baktığımızda da Rusya bu kaynakları satmak için Avrupa pazarına ihtiyaç duyuyor.
Geçtiğimiz yıllarda petrol fiyatları 30 doların altına düştüğünde rusya oldukça sıkıntı yaşamıştı. Bugün gelinen noktada ise 100 dolar seviyesini aşan petrol ve hergeçen gün yükselen doğalgaz fiyatları Rusya’yı ekonomik olarak güçlendiren unsurlar. Rusya zayıf kaldığı askeri teknolojisini de ekonomisi güçlendikçe zaman içinde oldukça iyileştirdi.
***
Gerek ekonomik gerekse de askeri olarak güçlenen Rusya ikinci dünya şavaşı sonrası hakimiyetinde olan veya nüfuz alanında bulunan ülkelerdeki çıkarlarında hiç vazgeçmedi.
Bunu Çeçenistan’da, Gürcistan’da ve Ermenistan’da rahatlıkla görmek mümkün. Bunu 2014 yılında Ukrayna’ya bağlı olan Kırım’ı ilhak ederek yakın zamanda gösterdi.
Daha yakına geldiğimizde Dağlık Karabağ konusunda Azerbaycan ve Ermenistan arasında çıkan çatışma sürecinde yine gördük. Rusya bu sürecin en önemli kazananı olarak iki tarafı karşısında oturtarak anlaştırdı.
***
Bugün gelinen noktada Rusya Ukrayna’yı işgal etmektedir. Bu süreçte NATO’nun genişleyerek Rusya’yı sıkıştırma isteği görünürde yer almakla birlikte Rusya’nın tekrar imparatorluk sevdasını da gözardı etmemek gerek.
Göz göre göre gelen olaylarda maalesef AB oldukça pasif kalmış ABD ise sadece ekonomik söylemlerle engel olma çabası göstermiştir.
BM güvenlik konseyinin beş daimi üyesinden biri olarak Rusya’nın veto hakkı nedeniyle birleşmiş milletlerden Rusya’ya yönelik bir karar çıkması söz konusu değildir.
Ukrayna’da Rus yanlısı bir yönetim kurulması ile birlikte bu savaş sonlanacağı görülmektedir. Elbette Ukrayna’nın sahip olduğu önemli kaynakların kullanımı Rusya’ya bağlı hale gelecektir.
***
Türkiye bu durumdan olumsuz etkilenecekülkelerin başında gelmektedir. NATO üyesi olarak alınacak kararlarda Rusya karşısında yer almak durumunda kalacaktır.
Enerji, Turizm ve tarımsal bazı ürünlerde oluşan Rusya ve Ukrayna’ya olan bağımlılık önümüzdeki süreçte Türkiye’yi zor zamanların beklediğine işaret etmektedir.
Bu nedenle yumuşak güç unsuru olarak güçlü bir ekonomi ve sert güç unsuru olarak güçlü askeri yapı Türkiye’nin en önemli önceliği olmalıdır.
